آمار به نفع مربيان خارجى شهادت مى دهد، بحثی در باره نامه مجيد جلالی به احمدي نژاد، ايران ورزشی

نامه اى كه مجيد جلالى به رييس جمهور نوشت و در آن از مربيان خارجى و استفاده باشگاه ها انتقاد كرد بار ديگر باب بحثى را باز كرده است كه در ايران سابقه اى ديرينه دارد؛ بحثى كه با ورود ديگر مربيان داخلى داغ شده است. بررسى وضعيت مربيان خارجى كه به فوتبال ايران پيوسته اند و ارزيابى خدمات و مضرات آنها براى اولين بار نيست كه باب مى شود، ولى به نظر مى رسد اين بار پيوستن جلالى به خيل مخالفان حضور مربيان خارجى اين جناح را قوى تر از گذشته نشان مى دهد، اما اين انتقادات بر چه اساسى است؟
واقعيت اين است كه در ليگ فصل گذشته از جمع شش تيم برتر جدول چهار تيم مربى خارجى داشته اند. فولاد با ملادن فرانچيچ، پرسپوليس با سوبل، استقلال اهواز با لوكا بوناچيچ و پاس با دنيزلى جزو شش صدرنشين ليگ برتر بودند و جالب اينجاست كه سه مربى از اين جمع چهار نفره براى اولين سال ليگ ايران را تجربه مى كردند. به هر حال با آغاز مسابقات امسال دو نفر از آنها ديگر در ايران نيستند تا به همه ثابت شود حتى مربيان خارجى هم در فوتبال ايران امنيت شغلى ندارند.
البته اين تنها گوشه اى از آمار كارى مربيان خارجى در ايران است. در دو دوره اخير ليگ برتر سيزده تيم با مربى خارجى در مسابقات شركت كرده اند كه حدود ۴۰ درصد از ظرفيت نيمكت هاى ليگ برتر مى شود و در ۵ سال اخير تنها يك تيم با مربى خارجى به دسته پايين تر سقوط كرده! هرچند كه آن سقوط را هم بايد بيشتر به پاى مديريت ضعيف پگاه نوشت تا ميودراگ يشيچ و برند كراوس. به هر حال كاملاً روشن است كه چرا در ايران براى سپردن نيمكت به مربيان خارجى شك به دل راه نمى دهند. مربى خارجى تضمين كننده يك موفقيت نسبى براى تيم است. حضور در رتبه هاى بالا براى تيمى كه دستش به دهانش مى رسد و تكيه زدن در پله هاى ميانى براى تيمى كه هدف اش فرار از سقوط است. احتمالاً همين ميل رو به افزايش است كه مجيد جلالى را نگران كرده تا قلم به دست بگيرد و به رييس جمهور نامه بنويسد كه به مربيان داخلى بهاى بيشترى داده شود اما بايد اعتراف كرد كه اين پديده اى نيست كه تنها در ايران مربيان داخلى را خانه نشين كرده. اگر قبول كنيم فوتبال ايران پيرو جريانى به نام فوتبال قاره آسيا است نبايد چندان از اين اشغالگرى شگفت زده شد. آسيا با سرزمين هايى كه پيشرفته ترين آنها «كشورهاى در حال توسعه» ناميده مى شوند تنها براى ده سال است كه فوتبال را جدى گرفته و جالب اينجاست كه در اين سال ها تمام كشورها براى پر كردن خلأ بين خود و فوتبال پيش روى به يك نتيجه واحد رسيده اند. واردات از كشورهاى صاحب فوتبال. وارداتى كه در ابتدايى ترين حالت خود استخدام ستاره هاى بازنشسته بود و حالا در نوع تكامل يافته به دعوت به كار از مربيان بزرگ دنيا رسيده.

ماجرا به حدى جدى است كه در آسيا هم مثل ايران موفقيت بدون استخدام مربى خارجى قابل تصور نيست. از بين هشت تيمى كه به مرحله يك چهارم نهايى مسابقات ليگ قهرمانان آسيا رسيده اند هفت تيم روى نيمكت خود مربى غير وطنى داشته اند. هر چهار تيم صعود كرده به جام جهانى ۲۰۰۶ مربى خارجى داشته اند و چهار تيم برتر جام ملت هاى آسياى ۲۰۰۴ هم از مربيان خارجى استفاده كرده اند. با اين حساب عجيب نيست كه هر مديرى در فوتبال آسيا براى موفقيت پيش از هر چيزى به فكر استخدام مربى خارجى بيفتد. البته AFC بستر مناسب براى پرورش مربى و پر كردن اين خلأ را هم ايجاد كرده. تعداد كلاس هاى آموزشى كه كنفدراسيون فوتبال آسيا در يك سال برگزار مى كند اصلاً با هيچ قاره اى قابل قياس نيست.