ناصر تقوايي، فيلمساز مطرح، از تيم ملي فوتبال ايران مي گويد، ايران ورزشي

* سيستم بازى تيم ملى همان سيستم ۸ سال قبل است، ارسال توپ براى على دايى
* برانكو حرف جديدى براى فوتبال ما ندارد

فرهاد عشوندى
ناصر تقوايى انگار هنوز همان جوان بى پرواى جنوبى است كه هيچكس و هيچ چيز را به رسميت نمى شناسد. او با ذكاوت ذاتى اش و با علاقه بى حدى كه به فوتبال دارد حالا مثل يك كارشناس برجسته درباره جزيى ترين نكات فوتبال نظر مى دهد. او يك كارگردان سينما است اما گويى با همان ظرافت و هوشمندى از فوتبال هم لذت مى برد و مى تواند پلان به پلان آن را تحليل كند.
روز گذشته نظرات تقوايى را درباره صنعت نفت و حكم كميته انضباطى فدراسيون فوتبال خوانديد. حرف هايى كه دقيق و كارشناسانه بود و امروز ادامه صحبت هاى كارگردان بزرگ سينما را درباره فوتبال آبادان، تيم ملى و صدا و سيما مى خوانيد. شنيدن نظرات او غرورانگيز و حسرت بار است اينكه ما چنين سرمايه هايى را چه به راحتى فراموش كرده ايم.
فوتبال آبادان پس از سال هاى طلايى دور، ديگر هيچ شباهتى به روزگار دهدارى، جاسميان و برزگرى ندارد.
< با شما موافقم، اساساً ورزش آبادان در سال هاى دور رشد خوبى داشت چون تشكيلات شركت نفت مجبور بود به كاركنانش خدمات بدهد و در آن سال ها اماكن ورزشى خوبى را ساخت كه بچه هاى آبادان توانستند با استفاده از اين امكانات در ورزش پيشرفت كنند.
آبادان در آن سال ها در فوتبال اصلاً پايتخت ورزشى ايران بود. مثلاً حميد جاسميان نه فقط در فوتبال كه كاپيتان تيم هاى واليبال و بسكتبال آبادان و دونده دوى ۴۰۰ متر بود. يا توفيق جهانبخت كه غير از حضور در تيم ملى بسكتبال، ملى پوش و قهرمان شناى ۲۰۰ متر قورباغه ايران بود. و در فوتبال هم پالايشگاه آبادان با تشكيل تيم كارگر و تيم غير نفتى جم كه مرحوم دهدارى پايه گزارش بود توانستند رقابت خوبى را براى رشد فوتبال آبادان و تيم ملى ايران بردارند. البته در آن سال ها ورزش جايگاه اصلى اش در آموزشگاه ها بود و حتى در تيم مدرسه ما «ابن سيناى آبادان» ۴ بازيكن تيم ملى بازى مى كردند.
اما به رغم پيشرفت فوتبال خوزستان فوتبال آبادان هنوز حتى نمى تواند به ليگ برتر برسد.
< ببينيد تا ۱۵ سال پيش تيم هاى ملى ما زمانى موفق بودند كه مهاجمان خوبى داشتند و اگر نگاه كنيد اين مهاجمان اكثراً خوزستانى بوده اند، اما حالا اين شيوه عوض شده و نقطه قوت تيم ملى ما مدافعان ما است كه حالا آنها خوزستانى هستند. اين تغيير سبك به دليل تفاوت سبك فوتبال شهرهاى آبادان و اهواز است. در اهواز برخلاف آبادان فوتبال را منطقى و متكى تر به قدرت بدنى نسبت به بازى ظريف آبادانى ها انجام مى دادند و حضور مربيان اروپاى شرقى اين شاخصه فوتبال اهواز را ترقى داد تا امروز كه دو تيم اهوازى خيلى موفق هستند. اما در آبادان بى توجهى مسؤولان شركت نفت كه هميشه دليل ناكامى هاى ورزش آبادان را سال هاى سخت جنگ مى دانند همه چيز را متوقف كرده. حتى با وجود درآمدهاى ميلياردى از نفت كه بودجه كشور را تأمين مى كند آنها حاضر نشدند يك ورزشگاه جديد و در خور براى آبادان بسازند. هيچوقت اين فرصت به فوتبال آبادان داده نشده كه يك مربى صاحب سبك برزيلى يا پرتغال كه با نوع فوتبال اين منطقه بخورد، بياورند تا فوتبال آبادان هم پيشرفت كند.
از فوتبال آبادان جدا شويم، در اين سال ها هر روز از تعداد تماشاگران فوتبال ما كم مى شود به نظر شما دليل اين اتفاق چيست؟
< اگر نگاهى كلى به رفتار مطبوعات و برنامه هاى ورزشى داشته باشيد خيلى راحت متوجه دليل اين اتفاقات مى شويد، وقتى فوتبال ما به سمتى رفته است كه يك بازيكن درجه هشت به داور بد و بيراه مى گويد آن هم در برنامه پربيننده اى مثل نود و حتى در همان بين دو نيمه اين حرف ها را مى زند و ما هم بارها اين صحنه ها را پخش مى كنيم، كم كم تماشاگر هم به داورى بى اعتماد مى شود و شروع به فحاشى مى كند، خود به خود فضاى ورزشگاه هاى ما نامطلوب مى شود و ديگر خانواده ها احساس امنيت نمى كنند كه فرزندانشان را به استاديوم ها بفرستند.
يا به تيم ملى مان نگاه كنيد كه چه جوى عليه برانكو ايجاد شده است دوباره ما در همان فضايى قرار داريم كه چهار سال قبل بلاژويچ را در رساندن تيم ملى به جام جهانى ناكام گذاشت. اين بار خوش شانس بوديم كه قرعه مناسبى داشتيم و به جام جهانى رسيديم. برانكو يك مربى با همين سطح شعور است اينكه ديگر سر به سر گذاشتن ندارد كه جنجال به راه مى اندازيم!
نظرتان را صريح تر بگوييد برانكو را در چه سطحى مى بينيد؟

< برانكو تا اينجا آمده ولى حرف جديدى براى فوتبال ما ندارد و هر چه سر به سر او بگذاريم و آرامش او را بر هم بزنيم تصميم گيرى هاى او غلط تر مى شود.
اين وظيفه يك شوراى عالى است كه تصميم بگيرد آيا حالا زمان تغيير مربى تيم ملى رسيده است يا نه.
بازيكنان ما تك به تك خوب هستند، ولى در قالب تيم خوب بازى نمى كنند. ما هنوز جلوى يك تيم درجه سه عربى همان قدر محتاط و با ترس بازى مى كنيم كه جلوى ژاپن يا حتى آلمان. اصلاً معلوم نيست كه در تهران بتوانيم تيم بحرين يا اردن را ببريم.
اگر رييس فدراسيون بوديد برانكو را نگه مى داشتيد؟
< الان وضعيت مشكلى است. برانكو با نتايجى كه گرفته محبوبيت خوبى پيدا كرده اما كاملاً روشن است كه او ديگر نمى تواند سقف فوتبال ما را ارتقا بدهد. او در بازيخوانى ضعيف است. خط حمله را خيلى بد ارنج مى كند و سيستم بازى او همچنان متكى بر ارسال توپ براى على دايى است همان سيستمى كه ۸ سال قبل با على دايى جوان و با نشاط انجام مى داديم ولى حالا ديگر او توان استفاده از اين برنامه را ندارد.

برخلاف بيشتر كارشناسان فوتبال خيلى صريح از على دايى انتقاد مى كنيد؟
< من هم قبول دارم كه زمانى على دايى نقش بزرگى در شناساندن فوتبال و حتى ورزش ايران به جهانيان داشت و كسى نمى تواند منكر زحمات او باشد. ما نمى توانيم به او بگوييم ساك ورزشى ات را بردار و برو، ولى بايد از او در شرايط خاصى استفاده كنيم. وقتى تيم مى خواهد هوايى بازى كند چه اشكالى دارد كه على دايى و هاشميان و حتى عنايتى در كنار هم بازى كنند. ولى وقتى مى خواهيم از يك دفاع فشرده و بلند قد بگذريم چرا از سرمايه هايى مثل محمود كريمى و رسول خطيبى در كنار على كريمى استفاده نكنيم كه قدرت تيم افزايش پيدا كند.
اين روزها از برانكو براى دعوت از لژيونرهاى دورگه انتقاد زيادى مى شود.
< اتفاقاً اين دعوت از مهاجرها يكى از بهترين تصميمات برانكو است. يك ايرانى هر جاى دنيا باشد يك ايرانى است و مى تواند به تيم ملى كشورش كمك كند. تازه حضور اين بچه ها محاسن بسيارى دارد. مثلاً آنها فوتبال را كاملاً آكادميك و اصولى ياد گرفته اند. برخلاف بچه هاى ما مثلاً على دايى بهترين سرزن ما پس از سال ها بازى در سطح اول دنيا هنوز نمى تواند ضربه هاى سر محكم را با قدرت كمر بزند! يا حميد استيلى كه تا پايان فوتبالش نفهميد كه دويدنش مشكل دارد و دست هاى بازش سرعت او را مى گيرد.
با وجود اين همه علاقه به فوتبال چرا هيچ وقت يك فيلم فوتبالى نساخته ايد؟
< خيلى علاقه داشتم و بارها پيشقدم شدم اما هيچ وقت اين امكان فراهم نشد، من بارها گفتم كه فوتبال را بيشتر از سينما دوست دارم و حتى كوچكترين اتفاقات ورزشى را پيگيرى مى كنم اما حتى سينماى دنيا را ديگر پيگيرى نمى كنم چون به سنى رسيده ام كه بيشتر دوست دارم افكار و علايق خودم را جلوى دوربين ببرم.
من حتى با مسؤولان صدا و سيما صحبت كردم كه كارگردانى پخش مسابقات فوتبال را برعهده بگيرم كه موافقت نشد. چون به نظرم اين كار را صدا و سيما خيلى يكنواخت و بد انجام مى دهد.
و آبادان. چرا فيلمى از زادگاهتان نمى سازيد؟
< اتفاقاً چندى قبل قرارداد ساخت فيلمى از بنادر آزاد خرمشهر و آبادان را بسته بودم كه بخش عمده اين فيلم را تاريخ ورزش آبادان تشكيل مى داد ولى بى توجهى تهيه كننده كار را نيمه كاره گذاشته است.
يك بار هم طرح ساخت زندگينامه دهدارى را به صدا و سيما دادم. او در دبيرستان كاپيتان تيم دبيرستان مان بود، وقتى به مدرسه مى آمد انگار رييس جمهور وارد دبيرستان شده محبوبيت عجيبى داشت.
اما متأسفانه صدا و سيما جوابى به اين طرح نداد.