زيدان، برای همه مردم، اما نه برای لوپن، آبزرور، ترجمه زهره سحرخيز، روشنگري

http://www.roshangari.net

ناجی فوتبال کشوری که در سال 2002 ، بيست درصد آرای خود را به ژان ماری لوپن داد، دراولين مسابقه دور نهايی جام ملت های اروپا زيدان بود که با دوگل خود دريک دقيقه آخر تيم فرانسه را از شکست قطعی نجات داد. همه راست های فرانسه از سياستمداران گرفته تا نژاد پرستان افراطی سن ژرمن پاريس ناگهان يادشان رفت که زين الدين زيدان فرزند يک مهاجر الجزايری فرانسوی است، روزنامه های راست تيتر زدند: سوپر زيدان و نژاد پرستان همه جا ميگفتند " زی زو يکی از ماست" و به دنبال دلايلی بودند تا ثابت کنند که او از ساير فرانسويان خارجی تبار متمايز است : زيدان مثل فرانسوی ها حرف می زند. زيدان زن فرانسوی دارد...

بيگانه ستيزان نميتوانند قبول کنند کسی خارجی تبار باشد وفرانسويان او را دوست بدارند و حتی به او افتخار کنند، وترديدی نيست که فرانسوی هافعلا زيدان را خيلی دوست دارند: زيدان براساس يک همه پرسی جديد نشريه پرخواننده ژورنال دو دی مانش محبوب ترين فرانسوی همه اعصار فرانسه است و حتی شخصيت های محبوب جاافتاده ای چون جانی هاليدی خواننده راک وميشل ساردو در اين همه پرسی پس از او قرار گرفته اند. وباز ترديدی نيست که فعلا فرانسوی ها ميتوانند به او افتخار کنند: هرچه باشد او کسی است که ديويد بکهام فوتباليست محبوب انگليسی ها او را بهترين فوتباليست دوران کنونی خوانده است. و فوتبال فعلا عرصه ای است که در سطح ملی و بين المللی هيچکس جرات نمی کند با تحقير به آن نگاه کند و قهرمانان آن را ناچيز بشمارد- چه به فوتبال علاقه داشته باشد، چه نداشته باشد. اين ها واقعيت های غير قابل انکار است. پس برای بيگانه ستيزان تنها يک راه باقی ميماند، انکار خارجی تبار بودن فوتباليست محبوب شان.

زيدان هميشه تلاش کرده است از سياست پرهيز کند. پس از موفقيت در مسابقات جام جهانی 1998 او که می دانست خارجی تبار بودنش مساله زاست ، مکررمی گفت هيچ پيامی ندارد. اما درفرانسه ای که بيگانه ستيزی و نژاد پرستی صحنه سياست اش را به دو شقه کرد ه بود تا جايی که چپ ها خود را ناچار ديدند در انتخابات گذشته برای نجات فرانسه از حزب آقای لوپن به راست ها رای بدهند، مگر ميتوان در شرايط و موقعيت زيدان بود و از سياست برکنار ماند.

بنابر اين عليرغم تلاش او برای گريز از سياست ، تنها چند روز بعد ازموفقيت سال 1998 حملات نژاد پرستان به او آغاز شد. حزب آقای ژان ماری لوپن، جبهه ملی فرانسه، تازه پيش روی خود را آغاز کرده بود. هنوز مستی پيروزی که فرانسويان را موقتا متحد کرده بود فروننشسته بود که لوپن در مصاحبه هايی که با رسانه ها کرد، در مورد ريشه های نژادی اعضای تيم فرانسه غر زدن را آغاز کرد. البته نسبت به شخص زيدان خيلی تند نرفت. اما برای توجيه اين امتياز تاکيد کرد که او يک " الجزيره ای فرانسه " است. اين اصطلاح در سياست فرانسه مفهومی خنثی نيست. در جنگ استقلال الجزيره آنها که طرفدار بقای استعمار بودند، الجزيره را ملک فرانسه ميدانستند، اگر زيدان به عنوان پسر يک الجزيره ای طرفدار استعمار قابل تقدير باشد، پس نزد الجزايری ها يک " خارجی" يا جاش محسوب ميشود، اصطلاحی که الجزايری هادر جنگ استقلال به آن دسته از هموطنان خود ميدادند که در خدمت ارتش فرانسه با الجزايری ها جنگيدند و بعد از استقلال يا در الجزيره قتل عام شدند يا بطور گروهی به فرانسه گريختند. براساس نظريه بيگانه ستيزان، از هردو طرف ، زيدان به هرحال بايد " خارجی" و " بيگانه " محسوب ميشد، يا برای فرانسوی ها يا برای الجزايری ها. او نميتوانست نشانه پيوند دو ملت باشد.

چند روز بعد يکی از کارگزاران لوپن مشخص تر اين مساله را مطرح کرد و علنا گفت اگر زيدان برای فرانسوی ها قابل قبول است تنها به اين علت است که پدر او يک " حارکی" بوده است. حارکی که در فرانسه کلمه ای با ريشه ای عربی است که اشاره به همان خارجی ها يا جاش ها دارد، يعنی پدر زيدان همراه ارتش فرانسه عليه استقلال طلبان جنگيده است. حارکی ها در فرانسه قربانيان فراموش شده جنگ استعماری بودند، هم فرانسوی ها از آن ها بيزار بودند و هم هموطنانشان که آن ها را خائن ميدانستند.
فرانسه امروز در برابر زنده کردن اين زخم آسيب پذير است و مهاجران عرب تبار فرانسوی که در محلات فقير نشين فرانسه زندگی ميکنند نسبت به آن بی تفاوت نمی مانند. آن ها از کسانی که به ريشه های خود پشت ميکنند تا نزد بيگانه ستيزان و جامعه رسمی فرانسه که به مهاجر ستيزی آلوده است مقبول افتند، بيزارند. هدف نژادپرستان جبهه ملی فرانسه هم همين بود.

زيدان خود در کاستلان مارسی بزرگ شده است. مارسی شهری صنعتی است و بيش از ساير نقاط فرانسه آغشته به فقر و نابرابری . منطقه لا کاستلان در شمال مارسی ، از جمله مناطقی است که فرانسوی ها آن ها را " مشکل زا" ميخوانند. بيشتر جمعيت آن در دهه ها 50 و 60 از الجزيره و مراکش آمده اند. اکنون اين جا محل اقامت مهاجرين از مستعمرات فرانسوی زبان جهان از دريای کارائيب گرفته تا صحرای آفريقاست.
ترکيب تبعيض طبقاتی و نژادی باعث شده است که نوجوانان و جوانانی که در اين منطقه بزرگ ميشوند در واکنش به مصائب خود از قبول هويت فرانسوی سرباززنند. آن ها خود را با هم محله ای های فقير خود، کاستلاني، هم هويت ميدانند و حداکثر خود را اهل مارسی ميخوانند نه فرانسوی.

نتيجه مشاجره ای از آن دست که حزب لوپن در چنين شرايطی بر پا کرد خود را در مسابقات دوستی تيم ها ی فرانسه و الجزاير در اکتبر سال 2001 به نمايش گذاشت که يکی از وحشتناک ترين تجارب کار ورزشی زيدان بود. اين اولين بار بعد از استقلال الجزايربود که تيم های فوتبال دو کشور با هم روبرو ميشدند و قرار بود اين يک لحظه تاريخی برای نمايش دوستی دو ملت باشد. ولی برعکس شد. در آستانه برگزاری مسابقه برای زيدان نامه های تهديد به مرگ فرستادند. طی بازی او را هو کردند و عليه او شعار دادند. او خودش ميگويد وقتی مقابل خود پوسترهايی را ديد که روی آن ها نوشته بود " زيدان حارکی" ، کنترلش را از دست داد.مسابقه در نيمه دوم قطع شد، در اين موقع جوانان عرب فرانسوی به نفع بن لادن و عليه دولت فرانسه شعار ميدادند.

در اين زمان بود که زيدان سرانجام مجبور شد سکوت خود را درمورد پدرش و ريشه هايش بشکند. او در رسانه ها خطاب به مردم چنين اعلام کرد: " يک بار و برای هميشه اين را ميگويم، پدر من يک الجزايری است، او به آن چه هست افتخار ميکند و من افتخار ميکنم به اين که پدرم الجزايری است. تنها نکته مهمی که ميخواهم بگويم اين است که پدرمن يک حارکی نيست، پدر من هرگز عليه کشور خودش نجنگيده است."

پدر زيدان اسماعيل يک بربر الجزايری است که از يک روستای کوهستانی دور دست الجزاير به پاريس آمد و به علت نيافتن شغل مثل خيلی از مهاجران ديگر به سنت دنيس و بعد مارسی رفت تا کار پيدا کند. در آن جا د ر يک سوپر مارکت کارگرفت واغلب شيفت شبانه کار ميکرد. زيدان ميگويدپدرش منبع الهام او بوده است و به او ياد داد به عنوان يک مهاجر بايد دوبرابر ديگران تلاش کند، و هرگز مايوس نشود.
زيدان اخيرا در گفتگو با خبرنگارآبزرور گفت " من خوشبخت بودم که در منطقه مشکل زابزرگ شدم. آن جا به آدم خيلی چيزها ياد ميدهد نه فقط در مورد فوتبال بلکه در مورد زندگی . بچه های محله از جاهای مختلف و نژادهای مختلف می آمدند و فقير بودند. مردم مجبور بودند برای گذران زندگی روزمره بجنگند. موسيقی مهم بود. فوتبال قسمت آسان کار بود."

زيدان در صحبت های خود با خبرنگاران مواظب است " بچه های محل " را نرنجاند. وقتی خبرنگار آبزرور از او می پرسد کجارا بيش از همه وطن خودميداند ميگويد : من قبل از هرچيز اهل کاستلان و مارسی هستم.اما بلافاصله اضافه ميکند "من عاشق مادريد هستم. من خوشحالم که اين جا هستم " ، و به اين ترتيب اسپانيايی ها را هم راضی نگه ميدارد ، چون او اکنون برای رئال مادريد بازی ميکند و سه سال است در اسپانيا اقامت دارد. در عين حال او سعی ميکند فرانسوی های "اصيل!" يعنی نژاد پرست هم از او نرنجند،به همين دليل در چاپ دوم کتابش: "دوستانم مقدم بر هر چيز" اين جملات راجع به پيروزی اش در جام جهانی حذف شده است: " اين برای همه الجزيره ای هايی است که به پرچم خود افتخار ميکنند، همه آن ها که به خاطر خانواده خود فداکاری کردند، اما هرگز ريشه های خود را فراموش نکردند." بی شک بدون اجازه او اين جملات نميتوانست حذف شود.
با وجود اين ما در دنيايی زندگی ميکنيم که در آن آندره آغازی قهرمان تنيس آمريکايی برای حفظ موقعيت اش مرتب تکرار ميکند من ايرانی نيستم و سعی ميکند پدرش را پنهان کند.اما زيدان، که برادرانش او را " يزيد" صدا ميکنند،می گويد "به جايی که از آن آمده ام افتخار ميکنم و هرگز مردمی را که با آن ها بزرگ شده ام فراموش نميکنم". به قول يکی از طرفدارانش کسی نميداند پشت چهره او يک ديو پنهان شده است يا يک فرشته، اما او برای جوانان کاستلان يک تيم درست کرده است که برادرش نورالدين مربی آن است. پدر و مادرزيدان نيزدر محلی نزديک به کاستلان در خانه ای کمی بزرگ تر و بهتر از گذشته زندگی ميکنند و خودش زندگی آرام و بدون جنجالی با همسر فرانسوی- اسپانيايی و سه پسرش دارد.

پس از گل اخير زيدان در بازی با انگليس در فرانسه ميگفتند از لوپن پرسيدند حالا نظرت چيست، آيا زيدان فرانسوی است؟ او با همهمه زيرلب گفت آری او فرانسوی است. وقتی با زيدان اين مساله را مطرح کردند، او گفت من برای همه مردم بازی ميکنم، اما برای اين يک نفر (لوپن) بازی نميکنم.
شايد اين گفته ها را به لوپن و زيدان نسبت داده باشند و واقعيت نداشته باشد، ولی به هرحال ترديدی نيست که فرانسوی ها با طرد امثال لوپن بيشترو محترمانه تر به وحدت ملی دست پيدا ميکنند تا با طرد خارجی ها و مهاجرين .
زهره سحرخيز

--------------------------------------------------------------------------------

*برگرفته از:آندرو هاسی . آبزرور.4 آوريل.
*عکس زيدان را با ميشل پلاتينی از ستارگان فوتبال نسل پيشين نشان ميدهد