قدمت 2500 ساله ماهی قرمز بر سر سفره نوروز ایرانیان، مهر

تندیسک زرین ماهی قرمز دوره هخامنشیان، تندیسک ماهی قرمز به سبک ایلامی و نقش ماهی روی ظروف فلزی ساسانیان نشان می دهد ایرانیان بیش از 2500 سال است که با ماهی قرمز یا گلدفیش آشنا بوده اند.

شاهین سپنتا یک دوستدار محیط زیست و فعال میراث فرهنگی در اصفهان به خبرنگار مهر گفت: در سالهای گذشته افرادی با گذاشتن ماهی قرمز در سفره هفت سین مخالف بودند به این دلیل که اعتقاد داشتند ماهی قرمز از 80 تا صد سال پیش از کشور چین به ایران آمده و ایرانی ها سابقه آشنایی با ماهی قرمز را نداشته اند. از آن مهمتر آنکه برای رد یا اثبات این موضوع دلایل قوی ارائه نمی شد بنابراین این نظر همیشه غالب بود.

وی افزود: اما بررسی آثار تاریخی نشان می دهد که ایرانی ها بیش از 2500 سال با ماهی قرمز یا "Gold fish " که یکی از گونه های ماهی کپور است آشنایی داشته و آن را بر سر سفره های هفت سین خود می گذاشتند.

سپنتا گفت: یکی از این نمونه‌ها، تندیسک زرین ماهی قرمز مربوط به دوران هخامنشی است. این تندیسک طلایی یکی از اشیا "گنجینه آمودریا" است که از محوطه باستانی "تخت قباد" به دست آمده است. وی تصریح کرد: این گنجینه شامل بیش از 170 مورد از اشیا ارزشمند متعلق به دوران هخامنشیان است که اکنون در "موزه بریتانیا" و "موزه ویکتوریا و آلبرت" نگهداری می‌شود.

سپنتا گفت: مجسمه زرین ماهی قرمز در سال 2004 از سوی این موزه در نمایشگاهی با موضوع "نوروز و هفت سین" به نمایش گذاشته شد.

وی ادامه داد: نمونه دیگری که نشان می دهد ایرانی ها از چند صد سال پیش با ماهی قرمز آشنا بوده اند تندیسک ماهی قرمز به سبک ایلامی است که در "گالری برکات" در مرکز شهر لندن نگهداری می‌شود.

این فعال میراث فرهنگی گفت: نمونه‌های دیگری از نقش ماهی بر آثار تاریخی ایران را می‌توان روی ظروف فلزی مربوط به دوره ساسانی دید که در آن ها ماهی یا دو ماهی به عنوان نماد زندگی در درون آب به کار نگهبانی از ریشه‌های درخت زندگی که در آب ریشه دوانده است، مشغول هستند.

وی تصریح کرد: نمونه‌های دیگر، نقش ماهی روی سکه‌های فلوس دوران صفوی است. در دوران صفوی، سکه‌های مسی، غازی نام داشت که معمولا فلوس، پشیز، پول سیاه نام داشت.

سپنتا اظهار داشت: روی سکه های فلوس معمولاً تصاویر مختلفی از حیوانات را نقش می‌کردند که به نظر می‌رسد فلوس‌هایی که داری نقش ماهی یا نقش گاو بر روی ماهی هستند برای نوروز ضرب می‌شده‌اند.

وی گفت: سنگ نگاره‌های خانه تاریخی حسین‌پناه در اصفهان متعلق به دوره فتحعلی شاه قاجار نیز نقش ماهی را روی تبرزین دراویش می بینیم.

سپنتا با بیان اینکه نقش ماهی روی این تبرزین ها نماد آگاهی و معرفت بوده است گفت: اگر چینی ها از هزار سال پیش ماهی قرمز گلدفیش را پرورش می داده اند ایرانی ها از 2500 سال پیش این ماهی را داشتند بنابراین می توان گفت که نژاد ماهی قرمز چینی ها ایرانی است اما شاید چینی ها در اصلاح نژاد ماهی قرمز نقش داشته اند.