هفتم ارديبهشت (۲۷ آوريل) روز جهانی گرافيک؛ گفت‌وگو با چند گرافيست ايران: به‌روز نيستيم، بازار کار محدود است، مهر

برخی از طراحان همزمان با روز جهانی اين رشته، کمبود تقاضا برای سفارش کار، رشد گرافيک تجاری و جشنواره‌ای شدن گرافيک را از دغدغه‌های خود دانستند و مهم‌ترين نياز امروزی اهالی آن را به روز نبودن اطلاعات و بازنگری در سيستم آموزشی عنوان کردند.
به گزارش خبرنگار مهر، امروز، هفتم ارديبهشت برابر با ۲۷ آوريل از سوی ايکوگرادا (کميته بين المللی انجمن‌های گرافيک دنيا) به عنوان روز جهانی گرافيک نام گرفته است. به همين مناسبت انجمن صنفی طراحان گرافيک ايران قرار است در نشستی در خانه هنرمندان به سخنرانی و تبادل نظر در اين زمينه بپردازند. در سراسر دنيا نيز در اين روز برنامه‌هايی برگزار می‌شود.

با اين‌حال گرافيک نيز همچون بسياری از رشته‌های نوپا در ايران با فراز و نشيب‌های زيادی روبرو است. با اينکه در سال‌های اخير شاهد کسب رتبه‌های برتر طراحان گرافيست ايرانی در جشنواره‌های معتبر خارجی هستيم اما اين مسئله مانع نشده است که مشکلات گرافيک در داخل کشور بهبود پيدا کند و هنوز يکی از دغدغه‌های اصلی اين قشر گرفتن سفارش و تامين وضعيت اقتصادی است.

همچنين به نظر می‌رسد با اينکه از عمر اين رشته در ايران ۷۰ سال می‌گذرد و آموزش آن در دانشگاه‌های مختلف آغاز شده است، به عقيده برخی از طراحان گرافيک هنوز يکی از مشکلات ما به روز نبودن اطلاعات و ضرورت بازنگری در سيستم آموزشی است. همانطور که کوروش پارسانژاد، طراح گرافيست مهم‌ترين نياز امروز جامعه گرافيک را آموزش می‌داند: بنظرم مهم‌ترين مسئله‌ فعلی، آموزش به خصوص در سطح عالی در طراحی گرافيک است. بايد به نوعی بازنگری روی دروس صورت بگيرد تا علاقه‌مندان مطابق زمان و بهره‌گيری از اساتيد خوب آموزش ببينند.

وی در مورد وضعيت آموزش ابراز داشت: بيشتر واحدهای درسی در آموزش عالی ثابت مانده‌اند و مطابق با زمان، تغيير نکرده‌اند. اگر يک بازنگری انجام شود، خيلی از درس‌ها مانند تاريخ گرافيک جهان و ايران بايد به نظام آموزشی اضافه شوند چون تاريخ تخصصی اين رشته را به عنوان واحدهای درسی نداريم.

پارسانژاد در مورد ديگر نيازهای آموزش گرافيک عنوان کرد: دانشجويان بايد با تکنولوژی‌های جديدی مانند کامپيوتر و عکاسی ديجيتال آشنا شوند. يک دانشجوی گرافيک بايد ياد بگيرد چگونه عکاسی ديجيتال انجام دهد و يا نگاه خود را با توجه به تکنولوژی‌های جديد تغيير دهد.

وی افزود: درحال حاضر می‌توان با ابزارهای نوين مثل فتوشاپ و.. به نتيجه مطلوب رسيد. دانشجويان فعلی ما به اين نوع درس‌ها نياز دارند نه اينکه هنوز عکاسی آنالوگ را به آنها آموزش دهيم و انتظار داشته باشيم کارهای مدرن و براساس نياز مخاطبان ارائه دهند. به همين خاطر بايد بر مسئله آموزش تاکيد کنيم.

کمبود سفارش

محمد خزايی، ديگر گرافيست نيز در ارزيابی خود از وضعيت گرافيک نسبت به گذشته اظهار داشت: شرايط گرافيک ما نسبت به ۲۰ و ۳۰ سال گذشته تفاوت‌های زيادی کرده است. از نظر کمی، تعداد دانشجويان و افرادی که به صورت حرفه‌ای از اين راه امرار معاش می‌کنند افزايش قابل توجهی داشته است درحالی که در گذشته تعداد گرافيست‌ها انگشت شمار بود.

وی سپس به توضيح اين موضوع پرداخت: ۲۰ سال قبل وقتی به کتاب فروشی‌های مقابل دانشگاه تهران می‌رفتيد و روی جلد کتاب‌ها را نگاه می‌کرديد، می‌ديد که تنها چند استاد و طراح گرافيست هستند که طراحی جلد اين کتاب‌ها را انجام داده‌اند. بيشتر آنها را هم می‌شناختيم درحالی که الان طراحی کتاب‌هايی را می‌بينيم که گرافيست آنها را هنوز نشناخته‌ايم چون تعداد افرادی که وارد اين رشته شده‌اند، زياد هستند.

خزايی با اشاره به اينکه يکی از دلايل عمده افزايش طراحان گرافيست، زيادشدن دانشگاه‌ها است، در ارزيابی خود از وضعيت کيفی گرافيک عنوان کرد: کارها بهتر شده‌اند. حتی اگر ميدان کار وسيع‌تر از اين بود، احتمالا کارهای بسيار بهتری نيز ارائه می‌شد . به همين دليل شاهد کارهای قابل قبولی هستيم که در جشنوراه‌ها با استقبال مواجه می‌شوند و نشان می‌دهد از نظر علمی خيلی عقب‌تر از کشورهای ديگر نيستيم.

وی يکی از مشکلات اين قشر را کمبود تقاضا برای سفارش کار دانست: با اينکه تعداد طراحان گرافيست مان زيادتر شده اما از طرفی تقاضای سفارش کار کم است. يک نقاش می‌تواند در آتليه کار کند، نمايشگاه بگذارد و از اين طريق کارش را بفروشد اما در مورد گرافيست‌ها اين امر برعکس است چون اول بايد سفارش بگيرند تا مشغول کار شوند.

اين گرافيست در ادامه خواستار توجه بيشتر مسوولين به اين بخش شد: در کار ما اول بايد مشتری وجود داشته باشد تا اثر خلق شود. امروز در حد کفاف، هنرمند گرافيست داريم اما به همان ميزان سفارش کار برای طراحی پوستر، کتاب و..وجود ندارد. جا دارد مسوولين توجه بيشتری به اين بخش داشته باشند به خصوص که خيلی از جشنواره‌هايی که برگزار می‌شوند، از حمايت‌های دولتی برخوردار هستند و برگزارکنندگان می‌توانند کارهای گرافيکی را به افراد حرفه‌ای اين رشته بسپارند.

خزايی يکی از نيازهای ديگر جامعه گرافيک را توجه به بخش تجاری آن برشمرد: جامعه بايد به سمتی برود که آگاهی از سواد تبليغاتی بيشتر شود تا نقش آثار گرافيکی در ترويج، تبليغ و معرفی کالاها جا بيفتد. به نوعی بايد به گرافيک تجاری هم اهميت دهيم.

وی نيز در مورد وضعيت آموزش گفت: متاسفانه آموزش در حد مطلوبی نيست. در تهران و شهرستان‌ها، آموزش در حد مطلوبی نيست. البته تهران و شهرهای بزرگ در مقايسه با شهرهای کوچک‌تر، وضعيت بهتری دارند. الان حتی در شهرهای کوچک‌تر هم گرافيک تدريس می‌شود که بيشتر مدرسان آنها دانشجويان کارشناسی و گاهی کارشناسی ارشد هستند. به همين دليل نمی‌توان انتظار داشت سطح کيفی آموزش‌ها خيلی بالا باشد.

هويت واحد منطبق با زمان

همچنين مهدی محمدی، مدرس دانشگاه و طراح گرافيست مانند دو هنرمند پيشين بر ضرورت به روز شدن جامعه گرافيک ايران تاکيد کرد: فکر می‌کنم نيازی که بايد برای گرافيست‌های ما در اولويت قرار بگيرد، رسيدن به يک هويت واحد گرافيکی منطبق با زمان موجود است. يکی از چالش‌های ما، همخوان نبودن اطلاعات گرافيست‌ها با زمان معاصر است.

وی در توضيح اين ناهمخوانی گفت: جشنواره‌ای شدن گرافيک ما موجب شده به خودمان غره شويم و فکر کنيم در سطح بسيار مطلوبی هستيم و نياز به آموزش فناروی‌های جديد نداريم . تا زمانی که اثر گرافيکی خلق می‌کنيم که در جشنواره‌ها مقام بياوريم يکجور ماسک سنتی در گرافيک اعمال می‌کنيم.

محمدی در مورد دلايل خود توضيح داد: وقتی هدفمان کسب رتبه و مقام در جشنواره‌ها شده است بدون اينکه به نيازهای گرافيست‌ها توجه کنيم و شرايط را برای رشد و ايجاد بازار کار داخلی فعالان اين حرفه مهيا کنيم، به دنبال سليقه خارجی‌ها هستيم بدون اينکه گرافيک خودمان را ارائه دهيم که باعث می‌شود يک پوسته شکننده برای گرافيک ايجاد کنيم.

سحر آزاد