انتشار قريب‌الوقوع ۱۷ رباعی منتشرنشده از خيام در يک کتاب، مهر

کتاب "سفينه رباعيات کهن" مشتمل بر آثار رباعی‌سرايان مشهور سده‌های گذشته به زودی منتشر می‌شود و نکته قابل توجه کتاب در اين است که ۴۴ رباعی به نام خيام در آن وجود دارد که ۱۷ مورد آن تا کنون در هيچ نسخه‌ای ديده نشده است.
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب "سفينه رباعيات کهن" تصحيح مشترکی است از ارحام مرادی و محمدافشين وفايی که انتشارات سخن به زودی آن را در مجموعه "گنجينه‌ سفينه‌های کهن پارسی" خود چاپ و توزيع می‌کند.

اين کتاب در واقع اثری مشابه "نزهه‌المجالس" (تصحيح محمدامين رياحی) است با اين تفاوت که تاريخ نسخه قبلی (سفينه رباعيات کهن) قديمی‌تر است. نسخه دستنويس اين کتاب که شامل ۱۲۵۸ رباعی از رباعی‌سرايان سده‌های گذشته است، در کتابخانه آيت‌الله مرعشی (قم) نگهداری می‌شود.

در اين جُنگ بيش از ۸۷۰ شعر با نام سراينده و ۳۸۶ رباعی هم بدون نام سراينده آنها ثبت شده است. حکيم عمر خيام، شيخ اوحدالدين کرمانی، شمس گنجه، جمال رزاق، خطيب هروی، زکی مراغی، سعد سلمان، سنايی، سوزنی سمرقندی، صدر خجندی، عائشه سمرقندی و شيخ شرف‌الدين از جمله رباعی‌سرايان بنامی هستند که در اين کتاب آثاری از آنها وجود دارد.

اهميت عمده اين کتاب، پژوهش در رباعيات خيام است؛ در جُنگ "سفينه رباعيات کهن" ۴۴ رباعی به نام خيام وجود دارد که ۱۷ مورد آن فقط در اين جُنگ ديده می‌شود.

از آنجا که هيچ ديوان تنظيم‌شده‌ای توسط خود خيام يا ديگران در زمان کوتاهی پس از مرگ وی به دست نيامده‌ است، در مورد تعداد اين رباعی‌ها و نيز حقيقی يا جعلی بودن بعضی از آنها اختلاف نظر وجود دارد و تشخيص رباعيات اصيل خيام از رباعيات منسوب به او و در نتيجه اظهار نظر درباره تفکرات و جهان‌بينی اين حکيم در دوران اخير همواره مورد توجه محققان بوده است.

در منابع و متون مختلف تعداد رباعيات خيام بين ۱۰ رباعی تا ۱۲۰۰ رباعی در نوسان بوده است. خيام بين سالهای ۵۱۷ تا ۵۳۰ هجری قمری فوت کرد اما نخستين کتاب فارسی که از وی سخنی به ميان آورد، چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی بود که حدود سالهای ۵۵۰ تأليف شد و با اين حال در آن اشاره‌ای به شاعر بودن خيام نشده است.

حجم کتاب تصحيح شده "سفينه رباعيات کهن" حدود ۵۰۰ صفحه است و به زودی انتشارات سخن آن را به دست چاپ می‌سپارد.