ابعاد جديد تفکيک جنسيتی و قوميتی در کتاب های درسی، ترانه بنی يعقوب، همشهری عصر

بحث تفکيک جنسيتی و قوميتی کتابهای درسی که در بدو ورود علی احمدی وزير آموزش و پرورش مطرح شد اين روزها ابعاد ديگری يافته است. چند روز پيش مديرکل تاليف کتب درسی آموزش ‌وپرورش علی ذو علم در گفت و گو با ايسنا گفت :" برخی از کتابهای درسی ۱۰ تا ۱۵درصد تفکيک جنسيتی می‌شوند".
به گفته اين مدير آموزش و پرورش تاليف کتابهای درسی مجزا برای دختران و پسران در دستور کار آموزش و پرورش نيست، اما به ميزان ۱۰ تا ۱۵ درصد و بر اساس نيازسنجی‌های صورت گرفته اين تفکيک اجرا می شود .
او تاکيد کرد :" اعمال چنين موضوعی منوط به نيازهاست، برای مثال اگر زمانی آموزش و پرورش درصدد باشد که نيازهای دختران و پسران را به صورت مجزا در برخی دروس از جمله دينی ببيند، اين امر مستلزم اين است که کتب درسی اين دو جنس در بخش‌هايی به صورت متفاوت نگاشته شود، نگارش کتب درسی کشور با توجه به نيازهای جنسيتی و قوميتی دانش‌آموزان، نياز به کارشناسی دقيق دارد و اگرچه هنوز اين موضوع به طور جدی مطرح نشده و به تصميم‌گيری عملی و اجرايی نرسيده، اما ممکن است واقعا مورد نياز باشد."

مسئولان روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش هر چند دراين باره پاسخی به همشهری عصر نمی دهند و پاسخگوئی درباره اين موضوع را به کنفرانس مطبوعاتی که به زودی دراين باره برگزار خواهند کرد موکول می کنند اما کارشناسان آموزش و پرورش نظرات متفاوت خود را درباره ابعاد متفاوت اين طرح ارائه می دهند .

علی رضا علی احمدی وزير آموزش و پرورش نيز در روزهای نخست کار ش و هنگامی که هنوز عنوان سرپرست آموزش و پرورش را بر خود داشت در همايش برنامه درسی ملی اين بحث را مطرح کرد .سخنانی که واکنش های متفاوت کارشناسان را به دنبال داشت .اينکه کتاب‌های پسران و دختران بايد جدا و متناسب با نيازها و ويژگی‌های دانش‌آموزان، آينده زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی آنها، نيازهای روحی، روانی و عقلانی آنها تنظيم شود.

وزير اموزش و پرورش در روزهای سرد زمستان پارسال سخنان ديگری هم بر زبان آورد :"در تدوين برنامه درسی علاوه بر ويژگی های جنسيتی، ويژگی های قومی، نژادی و جغرافيايی نيز بايد لحاظ شود و چون نيازهای روحی، روانی و جسمی دختران و پسران در شرايط سنی مشابه با هم متفاوت است، بنابراين ضرورت دارد در برنامه درسی ملی و به تبع آن کتاب های درسی به اين نيازها پاسخ گفته شود ."

مهرداد ناظری استاد دانشگاه در اين باره معتقد است :"به نظر من هر گونه جداسازی در کتاب های درسی کاری غير کارشناسی است و نتايج منفی زيادی دارد چون بهترين برنامه درسی برنامه ای است که برای هر دو جنس ارائه شود .هر چقدر فضای زنان و مردان را از يکديگر بيشتر جدا کنيم فهم دنيای دو جنس از يکديگر را دشوارتر کرده ايم . اين طرح تبعات اجتماعی زيادی دارد مگر نه انکه يکی از دلايل بالا رفتن آمار طلاق در کشور نداشتن شناخت عميق از همسراست . "

علی ذوعلم مدير کل تاليف کتابهای درسی اموزش و پرورش تاکيد کرده که تنها بخشی از کتابهای درسی دخترانه و پسرانه می شود .ناظری ميگويد :"با اين کار يک نوع کنجکاوی وسيع و بدون مورد را بين دو جنس دامن می زنيم .آنها می خواهند بدانند در کتابهای مخصوص هر جنس چه نوشته شده است .در هيچ جای دنيا چنين کاری مرسوم نيست .چرا که در دنيای مدرن هويت ها مدنی است ونه جنسيتی .در جوامع سنتی اموزش ها مبتنی بر جنسيت بود مثلا زنان را خانه دار تربيت می کردند اما در هويت مدنی فرد بدون توجه به زن و مر دبودنش وارد عرصه های نقش پذيری می شود .بنابراين کتابهای درسی نيز بايد بر اساس هويت مدنی و نه تفکيک جنسيتی نوشته شوند .چون اگر اين گونه شود روند بلوغ فکری ؛ احساسی و ادراکی دانش اموزان و فرايند شکل گيری آگاهی در انان را به تاخير می اندازيم ."
به عقيده اين جامعه شناس آموزش و پرورش اين چنين طرحهائی تبعات ديگری هم دارد که از جمله انها می توان به موضوع شکاف اطلاعاتی اشاره کرد :"در دنيای مدرن دسترسی سريع به اطلاعات ضروری است و با اين کار و طبقه بندی کردن اطلاعات شهر وندان شکاف اطلاعاتی را بين انان پر رنگ می کنيم " .
علی فا ضل کارشناس مسائل آموزشی در اين باره عقده ديگری دارد :"هر جند نمی توان در دروس اختصا صی و اساسی دانش اموزان تفکيکی قائل شد اما در بعضی دروس مثل معارف و کتابهای ادبی اين کار ضروری است. جامعه ما تحت هجمه های بی شمار قرار دارد و سيستم اموزش و پرورش بايد با انها مقبله کند ."

او پيشنهاد می دهد که در اموزش مهارتهای زندگی برای دختران و پسران برنامه های درسی متفاوتی طراحی شود تا دختران و پسران برخورد درست با يکديگر را بياموزند .
او می گويد" :کتابهای دينی و معارف ما به اموزش صرف احکام خلاصه شده که بچه ها با مراجعه به مساجد هم ان را می اموزند . بايد در اين کتابها نيازهای اساسی که دو جنس بايد درباره ان بدانند گنجانده شود ."
او معتقد است :" بحث اقليم ؛آب وهوا ؛زيست و تبار نيز بايد در کتابهای درسی گنجانده شود . بايد برای عشاير درس های خاصی داشته باشيم و نيازها و فرهنگ شان را در انها لحاظ کنيم .اين چنين طرح هائی از گذشته در اموزش و پرورش مطرح بوده اما هرگز عملياتی نشده است . تاليف کتابهائی در شان و منزلت عشاير ؛ مناطق کرد نشين ؛ سيستان و بلوچستان و... ضروری است هرچند نياز به کارشناسی دقيق سر فصل های درسی و قواعد آن دارد ."
او همچنين به نحوه فعلی تدوين کتابهای درسی انتقاد می کند :"کتابهای درسی بيشتر محفوظات موقت دانش آموزان را تقويت می کند و اين با ساير دروس مثل آموزش رياضی همگرا نيست و نظام اموزشی را دچار دو گانگی می کند ."
ناظری هم معتقد است" : اگر کتابی تاليف کنيم که عرصه گفت و گوی ازاد را بين همه گروه ها و قوم ها ايجاد کند اين خيلی هم خوب است چون می توانيم يکپارچگی و انسجام ملی مان را افزايش دهيم .اما اين کار نيازمند کارشناسی دقيق و موشکافانه است چون هر اشتباهی در اين باره تعارض ايجاد و می تواند به تفاوت های قومی دامن بزند ."
به گفته او مدرسه در عصر مدرن بايد عرصه ای جهت بازکردن تجربه های ارتباطی و غنی سازی رابطه ها باشد .
هوشنگ حامدی ديگر کارشناس اموزش و پرورش اما تفکيک کتابهای درسی را درست نمی داند :"در عرصه اجتماعی و فرهنگی تفکيک را قبول ندارم .اين کار در شان نظام اموزشی ما نيست .در جهان به هم پيوسته امروز مفهوم شهروند بعد ملی و جهانی پيدا کرده و جداسازی انسان ها براساس عواملی مثل نژاد، جنسيت، قوميت چندان صحيح نيست ."
به عقيده او اين مسائل حاشيه ای است و مسئولان بايد بيشتر به محتوائی و کاربردی کردن برنامه های اموزشی توجه کنند اين طرحها بيستر شبيه کاغذ بازی های مرسوم اداری است که هرگز جنبه عملياتی پيدا نمی کند.
وی معتقد است :"کتابهای درسی در اين سالها تغيير های زيادی کرده اما بيشتر اين تغييرات به صفحه ارائی گرافيک وامور ظاهری شان مربوط است در حاليکه محتوای شان چندان تغييری نکرده است و همچنان حافظه محورند .کتابهای درسی در همه دنيا بايد طرح درس باشند و فقط با ارا ئه سرفصل های آموزشی کار اصلی را به همفکری و همکاری معلم و دانش اموز در فضای کلاس و خارج از ان واگذار کنند
به عقيده اين کارشناس مسائل آموزشی کتابهای درسی وحی منزل نيستند که همه مشکلات آموزشی را حل کنند بلکه تنها مسير و فلشی اند که بخشی از راه درست را به دانش اموزان نشان می دهند .