"زنان ایرانی را به‌خاطر آور"؛ سایتی برای فراموش‌نشدن مبارزات زنان

دویچه وله: شیرین عبادی، برنده ایرانی جایزه صلح نوبل، سایتی را راه‌اندازی کرده با نام "زنان ایرانی را به خاطر آور". با او درباره هدف راه‌اندازی این سایت، چگونگی اداره‌ی آن و برنامه‌های آینده این وب‌سایت گفت‌وگو کرده‌ایم.

فیلمی از نسرین ستوده، حقوقدان و وکیل زندانی، در سالن ملاقات زندان در حالی که از پشت شیشه با پسرک پنج‌ساله‌اش بازی‌های بچه‌گانه می‌کند و دختر دوازده‌‌ساله‌اش به پهنای صورت اشک می‌ریزد و مادر را از پشت شیشه می‌نگرد، روی صفحه اول تارنمایی است که نامش هست: "زنان ایرانی را به خاطر آور".

سمت راست پایین این فیلم سه ستون وجود دارد که سرعنوان هر سه "به خاطر آور" است. این سه ستون سه دوره مورد مطالعه این تارنما را نشان می‌دهند: زنان از جنبش مشروطه‌خواهی تا سلطنت پهلوی، زنان از دوره پهلوی تا انقلاب و زنان از ابتدای انقلاب ۱۳۵۷ تا کنون.

زیر هریک از این سه ستون دو بخش مجزا برای زنان کشته‌شده و دستگیرشده را می‌توان مشاهده کرد. "اسناد" و "کتابخانه" بخش‌های دیگر این سایت هستند. کنوانسیون‌های بین‌المللی، قوانین ایران، سایت‌های زنان و سایت‌های مرجع از جمله زیرمجموعه‌های هر یک از این بخش‌های اصلی‌اند.

رنگ بنفش، نماد فمینیسم، رنگ غالب این تارنماست. شیرین عبادی موسس و سرمایه‌گذار این سایت می‌گوید این سایت را راه‌اندازی کرده تا "حافظه تاریخی پاک‌شده‌ی مردان انقلابی" را بیدار کند؛ مردانی که به گفته‌‌ی او در هر انقلاب پا به پای زنان مبارزه می‌کنند اما بعد از پیروزی، قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان می‌نویسند.

دویچه‌وله: خانم عبادی، سایتی روز ۲۲ خرداد رونمایی شده به نام "زنان ایرانی را به خاطر آور". شما یکی از گردانندگان و مؤسسان این سایت هستید. هدف اصلی شما از راه‌اندازی این سایت چه بوده؟

شیرین عبادی: تاریخ ثابت کرده است که زنان آخرین گروهی هستند که از مزایای دموکراسی بهره‌مند می‌شوند. در انقلاب مشروطیت زنها جانفشانی کردند، اما در قانونی اساسی‌ای که نوشتند حتی حق انتخابات را از زنها دریغ کردند. زنان همچنین در زمان پهلوی برای حقوق برابر و دموکراسی مبارزه‌ها کردند، زندان‌ها رفتند. ولیکن وقتی انقلاب پیروز شد، در قانون نوشتند که ارزش جان زن نصف ارزش جان مرد است، شهادت دو زن معادل شهادت یک مرد است و بسیاری قوانین تبعیض‌آمیز دیگر.

گویا حافظه‌ی تاریخی مردان انقلابی پاک می‌شود. آنان زمان نبرد برای آزادی دوشادوش زنان می‌جنگند، مبارزه می‌کنند، فعالیت می‌کنند، اما هنگام پیروزی فراموش می‌کنند و زنها را پشت در نگه می‌دارند و قوانین تبعیض‌آمیز می‌نویسند. این سایت با این هدف تأسیس شد که نمایی کامل از زنانی که از ابتدای مشروطیت به این طرف در راه آرمان خود به زندان رفتند یا کشته شدند و اسامی‌ این زنان گردآوری شود و راجع به آنان اطلاعات کاملتری در سایت بیاید.

پس در حقیقت می‌شود گفت که این یک سایت مرجع است و شما می‌خواستید آرشیوی در مورد زنان از دوره مشروطه تا کنون تشکیل دهید؟

در حقیقت می‌شود گفت یک بانک اطلاعاتی‌ راجع به مبارزات زنان است که مبداًش از مشروطیت است، تا هر زمان که در آینده زمان اجازه دهد و گردانندگان این را ادامه بدهند. یک بانک اطلاعاتی‌ست.

علت این که سایت در روز ۲۲ خرداد رونمایی شد چه بود؟

۲۲ خرداد هفت سال قبل زنان در اعتراض به وضعیت تبعیض‌آمیز خود به خیابان آمدند. محل تجمع آنها روبه‌روی دانشگاه تهران بود. این تجمع مسالمت‌‌آمیز مورد یورش لباس‌شخصی‌ها و نیروی انتظامی قرار گرفت. تعدادی را مجروح کردند و تعدادی را برای مدتی بازداشت کردند. در اولین سالگرد این واقعه زنان تصمیم گرفتند در میدان هفت تیر تجمع داشته باشند که به درگیری بسیار زیادی انجامید و علاوه بر تعداد بسیاری از زنان، تعدادی از مردان هم در این تجمع دستگیر شدند و ازجمله می‌توانم به بازداشت مهندس موسوی خوئینی اشاره کنم و همچنین به بازداشت بهمن احمدی امویی که در آن روز انجام گرفت. یکسال بعد به یادبود چنین مبارزاتی کمپین یک میلیون امضا راه‌اندازی شد. در حقیقت می‌شود گفت که ۲۲خرداد می‌تواند از جهتی نقطه عطفی در مبارزات برابری‌خواهانه‌ی زنان ایران قرار گیرد.

چرا در قسمت "درباره‌ی ما" در این سایت هیچ نامی از گردانندگان و مؤسسان سایت حتی خود شما برده نشده؟

برای این که این سایت در مرحله‌ی رونمایی بسیار ابتدایی و غیرکامل است. فقط ما در این مرحله به ذکر اسامی اکتفا کرده‌ایم که باید بگویم جمع‌آوری این اسامی بیش از یکسال وقت گرفت و ما در هر موردی که نامی ذکر شده منبع را گفته‌ایم و بعد این سایت را رونمایی کردیم، برای این که سایر مردم ایران و هر کس که اطلاعی از این گونه مبارزات دارد، با ارسال دانش خودش ما را یاری کند.

این چه منافاتی داشت با این که اسم گردانندگان آورده شود؟ مثلاً نام شما می‌تواند خیلی جلب‌کننده باشد. چرا از این که اسم‌تان را بیآورید پرهیز کردید؟

من براین اعتقادم، ضمن این که مؤسس این سایت هستم، اما گرداننده‌ی این سایت در حقیقت مردم ایران هستند، کسانی که به مبارزات زنان علاقمندند.

منابع مالی شما و این سایت از کجا تأمین می‌شود؟

منابع مالی صرفاً و صرفاً از بودجه‌ای است که من به این کار اختصاص داده‌ام.

یعنی بودجه‌ی شخصی شما؟

کاملاً شخصی‌ست.

شما در صحبت‌هایتان تأکید کرده‌اید و روی سایت‌تان هم اصلاً قسمتی را دارید برای این که مخاطب در زمینه‌ی زنان کشته‌شده و بازداشت‌شده به شما اطلاعات دهد. آیا این راه ارتباطی فقط از طریق ایمیل است یا قرار است یک سایت اینتراکتیو و دوطرفه را راه‌اندازی کنید؟

فعلاً از طریق ایمیل‌هایی‌ست که برای سایت ارسال می‌شود. در آینده که نیروی کار ما اضافه شود، طبیعتاً راه‌های کامل‌تری را هم پیشنهاد می‌کنیم.

به چه صورت ایمیل‌هایی که برای شما ارسال می‌شود را راست‌آزمایی می‌کنید؟ چگونه از صحت و سقم‌ آنها مطمئن می‌شوید؟

این‌ها بایستی با سایر منابعی که ما در اختیار داریم همخوانی شود و اگر ایمیلی ارسال شود، اطلاعاتی به ما داده شود که با سایر سایت‌ها مغایرت داشته باشد یا با سایر منابع ما نخواند، آن موقع محققینی که با ما کار می‌کنند پیگیر خواهند شد، تحقیق می‌کنند و در صورت اثبات صحت آن را وارد می‌کنند.

تیم شما چند نفره است؟

در حال حاضر سه نفر همکار دارم. این سایت با بودجه‌ی شخصی خود من راه‌اندازی شده. در آینده امیدوارم که همکاران ما اضافه شوند و تأکید می‌کنم که کلیه افراد داوطلبانه کار می‌کنند.

آیا قصد دارید که کار را گسترش دهید یا فقط می‌خواهید در حد یک سایت مرجع و آرشیوی باقی بمانید؟

این بستگی به افرادی دارد که علاقمند در این زمینه باشند. در صورتی که همکاران‌مان اضافه شوند، حتماً اضافه خواهد شد.