طنز مرادی کرمانی واکنشی به فقر و محروميت‌های اجتماعی است، گزارش نکوداشت هوشنگ مرادی کرمانی در خانه هنرمندان ايران، مهر

مراسم نکوداشت هوشنگ مرادی کرمانی با عنوان "چهل سال نوشتن" پنجم تير با حضور جمعی از نويسندگان و شاعران عرصه کودک و نوجوان در خانه هنرمندان ايران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار مهر، در اين مراسم جمال الدين اکرمی - دبير مراسم - گفت: اين نکوداشت از سوی نوجوانان "گروه کتاب" برگزار می شود و نوجوانان ميزبان آن هستند. طی صحبت هايی که با هوشنگ مرادی کرمانی داشتم، او از من خواست تا برنامه با حضور نوجوانان و به دور از جار و جنجال باشد و ما هم سعی کرديم اين مراسم مطابق آنچه او خواست باشد.

آثار مرادی کرمانی در رديف آثار نويسنده ای چون عزيز نسين است

بعد از آن باسچی - مترجم آثار مرادی کرمانی به ترکی استانبولی - با اشاره به اينکه ادبيات مدرن کودک و نوجوان در ترکيه به ۱۶۰ سال پيش برمی گردد يادآور شد: طی سال های متوالی نويسندگان زيادی در عرصه ادبيات کودک ترکيه حضور يافتند که از معروف ترين آنها می توان به عزيز نسين اشاره کرد؛ نويسنده ای که در ايران هم از شهرت فراوانی برخوردار است.

وی افزود: تجربه سال ها در ايران زندگی کردن و داشتن دوستان ايرانی مرا بر آن داشت تا با آثار هوشنگ مرادی کرمانی آشنا شوم. آثار او به واسطه داشتن طنزی ظريف، شباهت های زيادی به داستان های نويسندگانی چون ياشار کمال و عزيز نسين دارد. من سعی کرده ام در ترجمه آثار او، مرزهای جغرافيايی و ذهنی کشور خود و ايران را به هم نزديک کنم.

وی ادامه داد: بهترين نويسندگان آنهايی هستند که مخاطبان را به تامل و انديشه وادارند و اين ويژگی در کار مرادی کرمانی مشهود است. از آنجا که اعتقاد دارم ادبيات زبان مشترک تمام ملت هاست، اميدوارم با ترجمه برخی آثار او گامی در جهت پيشبرد اين زبان بردارم.

در ادامه مراسم فيلمی ۳۰ دقيقه ای درباره زندگی و آثار اين نويسنده به نمايش درآمد. حضور مرادی کرمانی در موسسه نابينايان عصای سفيد و مدارس روستاهای کرمان، نشست های او با جمعی از کتابداران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۸۰، نمايی از روستای سيرچ زادگاه اين نويسنده، نخل های به يادگار مانده از مادر او، استخدام مرادی کرمانی در وزارت بهداشت و... بخش هايی از اين فيلم را تشکيل داده بودند.

داستان های مرادی کرمانی بار آموزشی بالايی دارد

بعد از آن فريدون عموزاده خليلی - نويسنده کودک و نوجوان - گفت: هوشنگ مرادی کرمانی با خلق آثار خود توانست منشور زيبايی از ادبيات کودک را در اختيار مخاطبانش بگذارد. عنصر جذابيت در آثار او تا حدی است که زمانی که من دانشجوی رشته رياضيات بودم، در خوابگاه دانشجويی و شب های امتحان هم آثار او به خصوص قصه های مجيد را می خواندم. آثار او دارای سبک تازه ای است؛ سبکی که گرچه نويسنده نسبت به خلق آن ادعايی ندارد اما باعث شده تا طيف وسيعی از خوانندگان را به خود جذب کند.

وی افزود: در داستان های مرادی کرمانی همواره نوعی رئاليسم اجتماعی توام با شوخ طبعی به چشم می خورد و از اين نظر آثار او به کارهای چخوف نيز پهلو می زند. همچنين برخی آثارش دارای ظرفيت مينی مال و مدرن است؛ به خصوص در "قصه های مجيد" ظرافت طنز و همراهی آن با مسائل اجتماعی کاملا مشهود است. مرادی کرمانی اگرچه برای نگارش آثار خود از ونه گات و چخوف تاثير نپذيرفته اما کارهايش از جهاتی بی شباهت به اين دو نويسنده نيست.

نويسنده کتاب "دو خرمای نارس" ادامه داد: داستان های او در ساده ترين فضاها شکل گرفته و بار آموزشی بالايی دارد. به هرحال مرادی کرمانی دارای سبک ويژه ای در نوشتن است که متاسفانه يا خوشبختانه نويسنده ديگری تاکنون به اين سبک دست نيافته است.

زن در آثار مرادی کرمانی دارای شخصيت اجتماعی است

معصومه انصاريان - نويسنده و پژوهشگر ادبيات کودک - نيز با موضوع نقش زنان در آثار مرادی کرمانی به سخنرانی پرداخت و گفت: در آثاری چون "بچه های قاليباف خانه"، "قصه های مجيد"، "نخل" و "ماه شب چهارده" زن نقش اساسی ايفا می کند. در قصه های مجيد، شخصيت بی بی نماينده زنان سنتی است و شخصيتی دوست داشتنی دارد. او زنی است که به فراخور شرايط معترض می شود و بر خلاف ديگر زنان سنتی دارای شخصيتی اجتماعی است. "خاور" در داستان "خمره" هم از متن زنانی در روستا برمی خيزد که قصد دارد برای تامين آب يک مدرسه تمام تلاش خود را انجام دهد. حتی "ننه اناری" در داستان "لبخند انار" نشانگر زنی است که منتظر قضاوت های مردم نمی ماند و به فعاليت های اجتماعی اش ادامه می دهد. مرادی کرمانی در قصه "بچه های قاليباف خانه" نيز زنان را در فقر نشان می دهد. زن در آثار او به طور کلی نماينده انسان هايی است که با ظلم می جنگند، زنانی که هرگز پايين تر از سطح اجتماعی مرد قرار نداشته و به خودی خود دارای شخصيتی مستقل اند.

طنز آثار او واکنشی به فقر و محروميت های اجتماعی است

سپس شهرام اقبال زاده - نويسنده و مترجم - درباره ويژگی های ادبيات کودک و مرادی کرمانی گفت: طنز ژرف و تلخ موجود در آثار مرادی کرمانی مهم ترين مولفه آثار اين نويسنده به شمار می رود. گوستاو فلوبر می گويد "سبک يعنی نوع زندگی انسان ها" و اين چيزی است که در قصه های مرادی کرمانی مشاهده می شود؛ به اين معنی که سبک و تکنيک وی اکتسابی نبوده بلکه برخاسته از زندگی شخصی اوست.

وی خاطرنشان کرد: مرادی کرمانی قصد دارد ضمن حفظ هويت فردی، محروميت های اجتماعی را نيز به تصوير بکشد. اين ويژگی در کتاب "شما که غريبه نيستيد" مشخص تر است. به نظرم زندگی او شباهت هايی به زندگی ماکسيم گورکی دارد زيرا گورکی هم از جمله نويسندگانی بود که در کودکی دچار محروميت های زيادی بود. مرادی کرمانی به واسطه تنگناهای اقتصادی و اجتماعی توانست به تخيل خود پناه ببرد و به درستی از آن کار بکشد.

اقبال زاده اضافه کرد: نويسنده اگر نتواند در درجه اول بومی باشد، نمی تواند برد جهانی نيز داشته باشد. هگل هم معتقد است اولين شرط داشتن هنر بزرگ، اصالت و صميميت است. در کتاب "َشما که غريبه نيستيد" هوشو به عنوان نماينده کودکان محروم، در برابر فقر و رنج واکنشی طنزگونه نشان می دهد. مرادی کرمانی در اين کتاب در واقع از رنج خود و همسالانش می نويسد. کارهای او بدون شک دربردارنده نقد اجتماعی است.

وی افزود: مرادی کرمانی از جمله نويسندگانی است که در نوشتن هرگز به تقليد نپرداخت. او نويسنده ای چيره دست است که از تلخی های اجتماعی هم شيرين می نويسد و مسلما اگر بخواهيم تمام زوايای کاری او را بررسی کنيم، در اين مقال نمی گنجد و احتياج به برگزاری يک همايش دارد.

مرادی کرمانی دين خود را به ادبيات کودک ادا کرد

در ادامه مراسم، نوش آفرين انصاری - دبير شورای کتاب کودک - با موضوع "دلايل معرفی مرادی کرمانی برای جايزه آستريد ليندگرن در سال ۲۰۰۸ " گفت: در حال حاضر دو جايزه معروف هانس کريستين اندرسن و آلما وجود دارد که شواری کتاب کودک کارنامه کاری مرادی کرمانی را به جايزه آلما فرستاده است. همه افرادی که در شورای کتاب کودک کار می کنند معتقدند که مرادی کرمانی به واسطه نثر زيبايش توانسته دين خود را به ادبيات کودک ادا کند.

وی افزود: در سال ۲۰۰۸ شورای کتاب کودک بعد از انتشار دو اثر "شما که غريبه نيستيد" و "نه تر و نه خشک" تصميم گرفت مرادی کرمانی را به جايزه آستريد ليندگرن معرفی کند.

دبير شورای کتاب کودک ادامه داد: تاکنون آثار خمره، قصه های مجيد و... بارها از سوی نشر معين تجديد چاپ شده است. کتاب های او اين قابليت را هم داشته تا به شکل کتاب گويا در دسترس قرار گيرد. محبوبيت مرادی کرمانی در مطبوعات، انجام پژوهش های مستقل درباره آثار او، توجه جامعه علمی کشور به مرادی کرمانی، عضويت او در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تبديل آثارش به فيلم، انيميشن و نمايشنامه و اهميت جامعه دانشگاهی به آثار او نشان از اين دارد که مرادی کرمانی طی اين سال ها خوب کار کرده است. ورود داستان هايش به کتاب های درسی، ترجمه "مهمان مامان" در سال ۲۰۰۷ در فرانسه و کسب جوايز متعدد ديگر مصداق های موفقيت او هستند.

هرگز مخاطبانم را تقسيم بندی نکرده ام

هوشنگ مرادی کرمانی آخرين سخنران اين برنامه بود که روی سن آمد و گفت: آرزو می کردم در اين سالن دارای هزار صندلی بودم تا آنها را به کسانی که سراپا ايستاده اند اهدا کنم و شرمنده آنها نباشم. داستان من حکايت آن کودک مريض و کوچکی است که به او دارو می دادند تا بزرگ شود اما متاسفانه من با وجود اين نکوداشت ها و الطاف بزرگ نمی شوم.

وی از ناشر کتاب های خود ياد کرد و افزود: خوشحالم که امروز کتاب های من به خوبی در دسترس قرار می گيرد. خوشحالم که با کتاب هايم توانسته ام دل ها را بلرزانم و خواب ها را بگيرم تا کتاب خوانده شود. نوجوانی به من می گفت "چرا اين قدر از فقر می نويسی؟ ديگر تکراری شده است" و من در پاسخ گفتم "حرف تو مثل اين است که به شخصی بگويی چقدر قدت کوتاه است." از فقر نوشتن يکی از دلمشغولی هايم بوده است.

وی تصريح کرد: من هرگز در حين نگارش مخاطبانم را تقسيم بندی نکرده ام و اين نوجوانان بودند که به سراغ کتاب های من می آمدند.

مخاطب شناسی آثار مرادی کرمانی توسط نوجوانان گروه کتاب، شعرخوانی نوجوانان و اجرای نمايش "هنرمند" بر اساس داستان "پلوخورش" مرادی کرمانی توسط نوجوانان از ديگر برنامه های نکوداشت اين نويسنده بود.

در ابتدای مراسم نيز گروه موسيقی ارکستر زهی "پارس" به سرپرستی پوريا نظری نسب به اجرای موسيقی پرداختند.