بازگشت هانيبال الخاص، هنرمند نقاش، به ايران: فقط برای خدمت به هنرمندان فعاليت می‌کنم، ايسنا

دلش می‌خواهد مردم با نقاشی ارتباط برقرار کنند؛ وقتی که تابلويی را نگاه می‌کنند، نترسند و درباره‌ی آن حرفی بزنند. دلش می‌خواهد که همه مردم نقاشی بکشند. اعتقاد دارد نقاش، نقاش نمی‌شود مگر آن که معلم شود. اثر هنری هم بايد داستان داشته و نقاش تحت تاثير ادبيات باشد. در تاريخ هنری ما بخش‌هايی است که گم شده است و هيچ اطلاعی درباره‌ی آن نداريم، اما می‌توان با استفاده از شعر آن بخش‌های تاريخی را پيدا کنيم. باور دارد که دنيا يک مهمانی است که بايد در آن به همه خوش بگذرد.

هانيبال الخاص - هنرمند نقاش - سرانجام پس از حدود چهار سال دوری، در آستانه‌ی آغاز دهه‌ی نهم زندگی به ايران بازگشت.

«همه‌ی هم‌ و غمی که به من از دوست و آشنا اهدا می‌شود در اين روز ۲۶ خرداد روز تولدم که به حساب سنی در ايران برون از ۷۸ و ورود به ۷۹ سالگی‌ام است، مرا چون تولد پنج‌سالگی‌ام شاد می‌کند. باورم به راه هنری‌ام و نگاه آرزومندم به جوانان نقاش ما پابرجاست. در اين نمايشگاه روز تولدم، با من از ته دلی راستين حرف بزنيد.»

به گزارش خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجويان ايران (ايسنا)، عصر روز گذشته ۳۹ اثر از آخرين کارهای هنرمند پيش‌روی تاريخ هنرهای تجسمی ايران در گالری الهه به ديوار رفتند و هنرمند ۷۹ ساله‌ی ايران همچون هميشه‌اش، کمی شوخ و کمی گزنده در ميان آثارش ايستاد و چراغ نمايشگاه نه‌چندان شلوغی را روشن کرد.

آثار الخاص با ترکيب مواد - ميکس مديا - آفريده شده‌اند با همان سبک و شيوه‌ی سال‌های دور وی؛ اما ابعاد کارها کوچک‌تر و رنگ‌های الخاص اين‌بار روشن‌تر و شفاف‌تر همه‌آن آثاری است که طی سال‌های گذشته در غربت خلق کرده و به تهران می‌فرستاد تا در نمايشگاه‌هايی بدون حضور خودش عرضه شوند.

آغازگری...

او آغازگر طراحی فيگوراتيو در نقاشی نوگراست؛ نوع زندگی هانيبال الخاص آن‌قدر متنوع و پيچيده بوده است که بسياری از منتقدان و اهالی هنرهای تجسمی باور دارند وجوه شخصيت او را هرگز نمی‌توان به‌طور کامل تصوير کرد. او در نقاشی ايران جريان‌سازی با اصالت بوده است.

هانيبال از پدر و مادری آشوری در کرمانشاه به دنيا آمده است. ۳۵ سال نقش هنر را به کسانی آموزش داده که خود اکنون مدرس‌هايی در دانشگاه‌های معتبر ايران به‌شمار می‌روند.

همراهان سال‌های دور الخاص می‌گويند، هنگامی‌ که او سال‌ها پيش از آمريکا به ايران می‌آيد، اتفاقات تعيين‌کننده‌ای در تاريخ هنرهای تجسمی ايران رخ می‌دهد. وی در آن زمان علاوه بر آن‌که مولف بود، زمينه را برای توليد فکری و انديشه فراهم می‌کرد.

الخاص دوره‌های کاری خود را در ايران به‌صورت بزرگداشت‌ها، چون بزرگداشت پدرش، نيما يوشيج و جلال آل‌احمد، زمانی که در‌ها و پنجره‌های قديمی ‌را می‌گرفت و به بوم تبديل می‌کرد و اعتقاد داشته، نقاشی با ادبيات رقابت می‌کند؛ او همچنان دوست دارد تا يک نقاشی چون داستان، اول، وسط و آخر داشته باشد.

فتو عکاس نقاشی ايرانی

به گزارش ايسنا، زمانی که بيشتر پرتره می‌کشيد، لقب فتو عکاس گرفت؛ اکنون نيز بر تابلويی بزرگ از پرتره‌های شاعران دوران عارف قزوينی تا شاعران امروز را کشيده است. او تاکنون به‌جز هزاران تابلوی کوچک و بزرگ، ۳۰۰ مترمربع نقاشی ديواری را نيز آفريده و يک‌صدو۵۰ غزل حافظ را به زبان آشوری، با حفظ وزن و قافيه، معنا و طنز، ترجمه کرده است.

او به خبرنگار ايسنا گفته است: هنرهای تجسمی در ايران در ۳۰ سال اخير رشد قابل ملاحظه‌ای داشته، جايگاه اين هنر در ايران رشد کرده و جهانی ‌شده است. کارهای هنرمندان ايرانی را در بسياری از کشورها قبول دارند و در نمايشگاه‌های بين‌المللی نيز به آنها توجه می‌کنند.

وی از نقش اساتيد در پيشرفت و گسترش هنرهای تجسمی و تربيت شاگردانی برجسته غافل نمانده ومی‌گويد: استادان بسياری بوده‌اند که راهنمای خوبی برای شاگردانشان هستند با آنها کار می‌کنند و حتا نمايشگاه نيز داير می‌کنند. تاکيد دارد برای نمايشگاه کار نمی‌کند و نقاشی‌کردن برايش مثل ورزش است.

در پی يک آرزو

يکی از آرزوهای هانيبال الخاص اين است که در زادگاهش کرمانشاه نمايشگاهی برپا کند. خودش می‌گويد: ۲ تا ۳ سال پيش پيشنهاد اين کار را دادم، اما به‌رغم آنکه با درخواستم برای برپايی نمايشگاه در کرمانشاه موافقت شده بود، با برگزاری آن موافقت نکردند؛ اين مساله درست مصادف با زمانی بود که من درحال رفتن به خارج از کشور بودم. انتقاد و شکايت کردم و کسانی که دورادور من را می‌شناختند نيز به اين مسأله اعتراض کردند.

نقاشی‌های هانيبال دور ايران و دوبی

اين روزها هانيبال نقاشی معاصر ايران بازگشته و می‌خواهند در شهرهای مختلف ايران ازجمله سنندج، اصفهان، تبريز و اروميه نمايشگاه داشته باشد و تصميم دارد نمايشگاهی را در دبی نيز برپا کند.

او که نقشی در تاثير گذار در جريان هنرهای تجسمی ايران داشته حالا تدريس را رها کرده و خود می‌گويد، از سوی هيچ يک از دانشگاه‌هايی که قبلا در آن‌ها مدرس بوده‌ام، دعوت نشده‌ام، اما اگر کارگاهم باز شود کلاس‌ها ادامه خواهند داشت.

گلايه‌هايی از ناديده گرفته‌شدن

وی از کسانی که حقوقش را تضييع کرده‌اند، گلايه دارد و می‌افزايد، علاوه بر اين‌که بازنشستگی‌ام را ندادند، حقوقم را نيز نپرداخته و ناپسند رفتار کردند، چرا که من فقط برای خدمت به هنرمندان فعاليت می‌کنم.

الخاص گفت: از کشورهای اروپايی، کانادا و شهرهای مختلف آمريکا با من تماس می‌گرفتند و حتا به فرانسه دعوت‌ شدم، همين‌طور نمايشگاهی در سان‌تيه‌گو - کاليفرنيا - برپا کردم و سخنرانی کردم نمايشگاهی را نيز برپا کردم.

کودکی که همه‌چيز را در باره‌ی نقاشی می‌داند

ترانه صادقيان، هنرمند نقاش و هنر آموخته‌ی الخاص است؛ زمانی که الخاص ايران نبود کلاس‌هايش را اداره می‌کرد.

به‌زعم او الخاص در آثارش به نوعی رهايی، آزادی مطلق و خلاقيت صرف رسيده است و به مرور زمان از لحاظ کيفی کارهايش مسنجم‌تر شده‌اند. گويی بچه‌شده، اما کودکی که همه‌چيز را در باره‌ی نقاشی می‌داند.

به گفته‌ی وی خصلت‌هايی از لحاظ زيباشناسی در کارهای الخاص است؛ چه در فرم و چه در محتوا؛ هرکسی با ديدن تابلوهايش می‌تواند حدس بزند که اين نقاش چه جايگاهی دارد.

اين نقاش و هنرمند با بيان آنکه نقاش‌های ايرانی به‌خصوص جوانان استعداد خوب و درخشانی دارند، به ايسنا گفت: دنبال زيبايی‌شناسی ايرانی گشتن و محقق در اين حوزه بودن باب شده و اين حرکت بسيار مثبتی است و پژوهش در اين عرصه درحال شکل‌گيری است؛ کما اين‌که همگان متوجه شده‌اند که شناخت و ارزش‌هايی که در هنر ايرانی وجود دارد، چيست.

وی گفت: درک ما از نقاشی امروز دنيا کمی عجولانه است، چرا که در پی هراتفاقی پيشينه‌ی تاريخی و هنری وجود دارد و بدون دانستن از آن و کپی‌کردن صرف، يک اثر کاری بی‌اساس است و واقعيت اين است که شناخت در ورای آن وجود ندارد.

الخاص هنرمند نيست، که خود هنر است

شاهين چرمی از هنرمندان و نقاشانی است که الخاص را بزرگترين و پرتجربه‌ترين نقاش می‌داند و می‌گويد: نقاشی در وجود الخاص است و الخاص و نقاشی از طريق عرفانی با هم ترکيب شده‌اند و با قاطعيت می‌توانم بگويم که الخاص هنرمند نيست، که خود هنر است.

اين هنرمند با اشاره به سبک خاص الخاص، اظهار کرد: نقاشی زيربنای زندگی الخاص است و او به طريق موفقی توانسته نقاشی مينياتوری را به اکسپرسيونيسم اروپايی ترکيب کند و به زبان‌ خودش برسد و در سطح بين‌المللی بيان خودش را داشته باشد. از نظر محتوا و تکنيک‌ نقاشی اين نوع سبک فقط می‌تواند برای الخاص باشد.

به گفته‌ی چرمی نقاشی‌های هانيبال هميشه مردمی بوده و عمده‌ کارهايی که در دو دهه‌ی اخير انجام داده مربوط به فرهنگ آشوری است ؛البته تا حدی جنبه‌ی خصوصی نيز در اين دوران وارد کارهايش شده است.

وی افزود: يکی از خدمات بزرگی که الخاص به فرهنگ آشوری کرده اين است که ديوان حافظ را به آشوری ترجمه کرده و در واقع بين اين دو زبان و فرهنگ پلی ايجاد کرده است.

او، الخاص را از اولين کسانی دانست که خط را به‌عنوان عامل نقاشی در کارش آورده خاطرنشان کرد: مسأله‌ای که وجود دارد اين است که مردم به زبان تصويری آشنايی ندارند و مشخصه‌ی کار الخاص تا اندازه‌ی زيادی ادبيات خاص خودش را دارد که عامل خط در نقاشی جدای از معنا و محتوا نوعی جنبه‌ی گرافيکی به کارهايش اضافه کرده است.

هم نقاش است و هم طناز

اما نعمت‌ لاله‌ای از ديگر نقاشانی است که با مشاهده‌ی کارهای الخاص معتقد است که کارهای وی بسيار جا افتاده است و اگر اين کارهايی که او روی کاغذ انجام داده روی بوم بزرگی بود شايد اين کشش را نمی‌داشت، در نتيجه بهترين انتخاب در به‌کار گرفتن ابزار کارشده و نشان‌دهنده‌ی اين است که الخاص جوهر و فطرتش نقاش است.

وی درباره‌ی بکارگيری خط در تصوير به ايسنا گفت: الخاص خطاط نيست، اما اين نوع کار طنز بسيار شيرينی است که در کارهايش آميخته شده و اين طنز با ذات نقاشی جور است و جدای از آن نيست و به اين نتيجه می‌رسم که الخاص هم نقاش است و هم طناز.

لاله‌ای گفت: هر هنرمند نقاشی با يکسری مفاهيم کار می‌کند و در طول زندگی هنری با اين مفاهيم برخوردهای متفاوتی انجام می‌شود و اگر اين‌گونه در نظر بگيريم تغيير در پس انديشه به‌وجود نيامده ولی نوع برخورد متفاوت است.

نمايشگاه نقاشی‌های هانيبال الخاص تا ۲۹ خردادماه جاری از ساعت ۱۶ تا ۲۰ برپاست.