محمد رضا شجريان" در گفت و گو با ايلنا: حوصله اي براي خواندن ندارم

تهران- خبرگزاري كار ايران

سحر طاعتي - گروه هنر ايلنا
"محمد رضا شجريان" كه تاكنون آثار به ياد ماندني بسياري را بر جاي گذاشته و كنسرت هاي متعددي را در ايران و خارج از كشور به روي صحنه برده است ، اخيرا ( به گفته خودش ) انگيزه اي براي خواندن ندارد . او در حال حاضر با شروع پروژه باغ هنر بم تمام زمان و نيروي خود را صرف ساخت و ادامه اين پروژه كرده و از تمام مردم و هنرمندان براي ادامه راه ياري مي خواهد ؛ در جريان سفر اخير استاد به بم ، با اين هنرمند فرهيخته در خصوص جريان موسيقي در كشور به گفت وگو پرداخته ايم ؛ گزيده‌‏اي از اين گفت و گو در پي مي آيد.

- با توجه به اين كه هم اكنون اساتيد آوازشناس در ايران انگشت شمار هستند ، به نظر شما سرنوشت اين حوزه از موسيقي ايراني چه خواهد شد و براي بالندگي آن چه بايد كرد؟
هنر ما و اصالت آواز و موسيقي ما در بداهه خواني و بداهه نوازي است ؛ يعني تمام اعتبار ما در اين بداهه ( خلاقيت لحظه اي ) خلاصه مي‌‏شود ؛ هنرمندي كه مي خواهد ، بداهه نواز و بداهه خوان باشد ، بايد كلاس رفته و رديف بداند و در آن واحد آهنگسازي كند و كار ارائه دهد كه اين كار سختي است و ممارست زياد مي طلبد ؛ اگر ما بتوانيم كاري كنيم كه جوان ها تشويق به پي گيري آواز شوند و رديف ، شيوه و بداهه پردازي را بياموزند ، در واقع شخصيت موسيقي ايراني كه همان بداهه خواني و بداهه نوازي است ، حفظ مي شود ؛ اما متاسفانه امروزه تكنولوژي در همه دنيا كاري كرده كه زياد به اصالت ها توجهي نمي شود و كاروان تكنولوژي همه را به دنبال خود مي كشاند ؛ كساني كه دست اندركار مسائل فرهنگي هستند بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه تكنولوژي مستهلكشان نكند و بتوانند ، اصالت ها را حفظ كنند.

- مراكز موسيقي كشور از جمله انجمن موسيقي ، خانه موسيقي و يا مركز موسيقي ، تا چه اندازه بر موسيقي تاثيرگذار بوده اند ؟
هنوز كه هيج تاثيري نگذاشته اند و بايد در دراز مدت شاهد تاثيرات آن ها بود ؛ چون ممكن است ، اصولا برنامه هايشان براي رفاه هنرمندان و يا پشتيباني از آن ها تنظيم شده باشد ؛ اما ما تاكنون تاثير اين نهادها را بر خود موسيقي نديده ايم ؛ البته نااميد هم نيستم و كمي بايد صبر داشت تا تاثيرات آن ها را ببنيم.

- از نظر آسيب شناسي ، موسيقي امروز ما با چه مشكلاتي رو به رو است ؟
توليد آهنگ هاي زودگذر و لحظه اي ، خود به موسيقي ما آسيب مي رساند و اگر در زمينه گسترش دانش و تجربه موسيقي پي‌‏گيرتر باشيم ، بهتر از اين است كه موسيقي لحظه اي داشته باشيم ؛ ضمن آن كه در خصوص موسيقي پاپ مي توان گفت كه اين موسيقي نسبت و ربطي به موسيقي ما ندارد ، اما به هرحال عده‌‏اي به آن عادت كرده و عده اي از جوان ها هم دنبال آن هستند ؛ ولي اين موسيقي هميشه نمي تواند ، جوابگوي نيازهاي عاطفي و روحيه جامعه باشد ؛ به هرحال بخشي از موسيقي اصيل ما ، آن نوع موسيقي است كه بتوان از طريق آن به دوران هاي گذشته و زنده كردن خاطرات سفر كرد ؛ موسيقي كه هنرمندان ديگر رشته‌‏ها نيز در كنارش به هنرخود بپردازند.

- شما به عنوان يكي از اساتيد بزرگ موسيقي ايران كه در ايران و خارج از كشور ، فعاليت هاي هنري زيادي انجام داده ايد ، به نظرتان براي اين كه يك رسانه در پيشرفت موسيقي تاثير گذار باشد ، آن هم رسانه ‌‏اي مثل صدا و سيما ، چه اقدامات اساسي بايد انجام شود ؟
مهمترين بخش آموزشي كشور ، راديو تلويزيون است ؛ اين رسانه‌‏ها حتي از دانشگاه و مدرسه تاثير بيشتري در امور هنري و تربيتي دارند ؛ چون در تمام خانه ها هستند و خانواده ها هم مدام جلوي تلويزيون حاضرند و اين رسانه بيشتر از محيط مدرسه و دانشگاه با مردم ارتباط دارد ؛ راديو و تلويزيون در همه جاي دنيا حساس ترين بخش آموزشي مملكت را عهده دار است ؛ حساس‌‏ترين بخش‌‏هاي اقتصادي و سياسي و به طور كلي تمامي مسائل در اختيار راديو و تلويزيون است . پس اين رسانه‌‏ها در مورد مقولاتي چون هنر بايد خيلي دقت كنند و نمي شود كه هر چه به دستشان رسيد ، پخش شود ؛ بلكه بايد با برنامه ريزي و انتخاب موسيقي درست ، در زمان و مكان مناسب اقدام به پخش آن كنند ؛ اما در حال حاضر ، متاسفانه برنامه هاي موسيقي را مثل پوشال در لابه لاي برنامه هاي راديو وتلويزيون جاي مي دهند كه اين كار زشت و توهين آميز است و همه چيز را خراب مي كند ؛ از قبل از انقلاب تاكنون ، هنوز هيچ كدام از رسانه‌‏هاي مذكور ، آن طور كه بايد حرمتي براي هنر قائل نيستند و توجهي به كاربرد هنر در جامعه و روحيه مردم ندارند ؛ راديو و تلويزيون بايد همه نوع موسيقي خوب دنيا را پخش كنند تا مردم با موسيقي هاي خوب دنيا آشنا شوند ؛ اما متاسفانه امروزه ، يك خواننده مد روز مي شود و از صبح تا شب صدايش را از تمام رسانه هاي گوناگون پخش مي‌‏كنند كه اين كار درستي نيست.

- با توجه به اين كه به موسيقي كودك توجه چنداني نمي شود ، صدا و سيما چه نقشي را مي‌‏تواند ، در اين زمينه ايفا كند؟
مهمترين بخش آموزش موسيقي ، موسيقي كودكان است كه متاسفانه الان چنين چيزي را نداريم و بايستي توجه زيادي به آن شود ؛ ضمن آن كه براي يك كودك نمي شود ، موسيقي" شجريان" گذاشت ! البته درصد كمي از بچه ها هستند كه توجه دارند ؛ اما شايد 98 درصد بچه
ها ، موسيقي كودكانه خودشان را مي خواهند ؛ صدا و سيما بايد موسيقي را براي سنين مختلف ، در ساعات مختلف و مطابق با ديدگاه هاي مختلف پخش كند.

- آيا در آينده مايل به اجراي اركسترال همانند كنسرت" چهلستون " كه با اركستر ملي به رهبري" فرهاد فخر الديني" انجام داديد ، هستيد و يا اين كه با همين گروه كوچك كار مي‌‏كنيد ؟
اين طور نيست كه تنها با اين گروه كار كنم ؛ بلكه با گروه هاي ديگر و اركسترهاي بزرگ هم كار خواهم كرد ؛ ضمن آن كه در خارج از ايران ، بهترين شكل ارائه موسيقي ، اجرا با گروه هايي باتعداد نوازنده هاي كم است واجرا با گروه هاي 12-10 نفره كاربرد چنداني ندارد ؛ البته اين قضيه در مورد اجرا ، براي خارجي‌‏ها صدق مي كند ؛ چون در خارج از ايران اركسترهاي بزرگي هستند كه آثاري قوي ارائه مي دهند ، در صورتي كه اركسترهاي ما در مقابل آن‌‏ها خيلي ابتدايي عمل مي‌‏كنند ؛ البته در اين سالياني كه در ايران و خارج از كشور ، كنسرت هاي متعددي برگزار كرده ام ، به اين نتيجه رسيده ام كه اجراي دو نوازنده قدر كه با هم همنوازي مي كنند ، براي خارجي ها ، دلنشين‌‏تر و جالب‌‏تر است . اما اگر بخواهم در ايران كنسرت دهم يا چند نوازنده به گروه خودمان اضافه مي‌‏كنم و يا با اركستر بزرگ كار مي‌‏كنم و در اين زمينه هيچ محدوديتي قايل نيستم.

- آلبوم" جام تهي" كه شامل تعدادي از آثار قديمي است ، آخرين اثر منشر شده شما است ؛ آيا آلبوم جديدي در دست انتشار داريد ؟
حدود 8 سال است كه تعدادي اثر آماده كرده‌‏ام ، ولي خودم هنوز حوصله نمي كنم كه آواز بخوانم ، يك مقدار بايد روحيه و انگيزه پيدا كنم ، ضمن آن كه در حال حاضر خواندن برايم سخت شده و هر چه" استارت " مي زنم ، روشن نمي شوم!