«كاش بتوانند شاد بنويسند...»، گفت‌وگوي ايسنا با اميرحسن چهلتن و مهكامه رحيم‌زاده ـ داوران جايزه صادق هدايت

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس فرهنگ و ادب - ادبيات
در بيانيه‌ي هيات داوران جايزه داستان‌نويسي صادق هدايت، بر اين مساله تاكيد شد كه 75 درصد داستان‌هاي ارزيابي شده، داراي فضاهايي توام با خشونت و مرگ و اندوه است.

خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران، در گفت و گوهايي با داوران اين جايزه، ارزيابي آنان را از اين موضوع جويا شده است.
اميرحسن چهلتن در اين باره معتقد است: پنداشته شده ادبيات فقط محل طرح مسائل جدي و سنگين است، در صورتي كه ادبيات تمام سطوح را از سبك يا سنگين شامل مي‌شود، هرچند درباره مسائلي كه به طنز مربوط است، تنها نوع بي‌رمقش در كشور ما مجاز است.
وي به خبرنگار ايسنا گفت: اين موضوع باعث مي‌شود ادبيات، عبوس، سخت و جدي باشد و بازتاب فشارهاي اجتماعي؛ در صورتي كه ادبيات مي‌تواند محل تخليه فشارهاي اجتماعي باشد كه به خاطر سانسور، اين فرصت از آن گرفته شده است.
وي تصريح كرد: آن طنزي كه به عنوان سابقه ادبي ما در ادبيات كلاسيكمان وجود دارد و در عبيد متجلي است، يا در هزليات امروز ممنوع است و سال‌هاست كه هزليات از كليات سعدي حذف شده است.
چهلتن تاكيد كرد: بخش مهمي از لطيفه‌هاي مردم، امكان بروز اجتماعي ندارد؛ ولي به طور شفاهي در ميان همه اقشار رايج است،. امروزه براي طنز،‌ خيلي وجه اخلاقي قايل شده‌اند كه آن را با سانسور مواجه مي‌كند و درنتيجه امكان طرح مسائل كميك از ادبيات گرفته مي‌شود.
اين داستان‌نويس يادآور شد: از طرفي، اين لطيفه‌ها دلايل روانشناسانه دارد و مردم بخشي از استرس‌هاي خود را از اين طريق تخليه مي‌كنند و جاي اين سؤال است كه چرا تلويزيون و ادبيات در اين زمينه كمك نكنند؟
وي همچنين درباره رويكرد داستان‌نويسان به فضاهاي خشونت‌بار گفت: در تجربه زندگي روزمره مرتب با تجربه‌هاي خشونت‌بار روبه‌روييم. لازم نيست حتما دعواي دو آدم را ببينيم، همان سر بريدن پرنده و حيوان در ملاء عام و عادي شدن خون در انظار عمومي مي‌تواند نطفه خشونت باشد.
چهلتن بخش ديگري از فضاهاي خشونت را ناشي از حس تحقيرشدگي در اجتماع دانست و گفت: در مناسباتي كه با هم داريم، دائما تحقير مي‌شويم. منشي دكتر، رعايت حال مراجعه‌كنندگان را نمي‌كند و در اداره‌ها وضع بدتر است، اما براي پيش بردن كارمان دست پايين مي‌گيريم و تحمل مي‌كنيم، در صورتي كه اين احساس تحقير با ماست و بر شكل‌دهي شخصيت ما تاثير مي‌گذارد.
وي در ادامه تاكيد كرد: همين تحقير شدن‌ها در اشل بزرگتري به حركات راديكال خشونت‌بار و توليد بن‌لادن‌ها منجر مي‌شود.
مهكامه رحيم‌زاده نيز با اشاره به وجود فضاي مرگ، گورستان، خشونت، خودكشي و قتل در داستان هاي ارزيابي شده در جايزه صادق هدايت، متذكر شد: اين فضاها از واقعيت بيروني و از محيط كوچك خانه تا فضاي بزرگ جامعه تاثير مي‌گيرد.
وي اندوه حاكم بر جامعه را خيلي بيشتر از شادي موجود در آن دانست و به خبرنگار ايسنا گفت: برعكس، در غرب در هر فضايي موسيقي در حال پخش است، از ميدان گرفته تا ايستگاه مترو، پر از شادي و موسيقي است.
رحيم‌زاده در عين حال تصريح كرد: اين فضا به صورت كامل به فرهنگ ما برنمي‌گردد، بلكه به شرايط امروزي جامعه ما مربوط است. آن شادي كه در نسل ما وجود داشت، در جوانان امروز نمي‌بينم. ما ذاتا ملت شادي هستيم، اما امروز همه چيز بازدارنده است.
وي با بيان اينكه ادبيات بايد شادي‌آور باشد، متذكر شد: خودم اقرار مي‌كنم بيشتر سياه مي‌نويسم، چون آنچه از درونم مي‌تراود، بيشتر افسردگي است و نمي‌توانم مصنوعي بنويسم؛ ولي اين طور نوشتن را تاييد نمي‌كنم و از آن هم خوشم نمي‌آيد.
رحيم‌زاده با اين ابراز اميدواري كه نويسندگان كاش بتوانند شاد بنويسند، افزود: اگر روح اثر اندوهگين باشد، بر مخاطب هم تاثير مي‌گذارد.