موسيقي قرون وسطي، در تصميم گيريهاي قرون وسطايي گم شد، شوريده

صدايي از سيصد سال قبل در عمارتي با دويست سال قدمت مي پيچد. انسان امروز همچنان مي تواند با نواي سازهايي كه با تاريخ پيوند خورده اند ارتباط برقرار كند. چشمهايت را بر ستونهاي بلند ايوان مي دوزي و گوشت را به نوايي كه از سازهاي گذشتگان بر مي خيزد مي سپاري. ايوان پركار عمارت بادگيرها از مجموعه كاخ- موزه گلستان در مقابل توست و نواي موسيقي فرون وسطي در گوشت مي پيچد. نوازندگان با سازهايي از همان دوران، تو را به سالهاي دور مي برند. سالهايي كه فارغ از نظام سياسي حاكم بر روزگاران، ارتباط با ماورا در ساز و آواز نوازنده و خواننده موج مي زد. زماني كه دستان توانمند هنرمندان با سنگ و گچ چنان مي كرد، تو گويي مومي است نرم.

عمارت بادگيرها كه اخيرا و با همت مسئولين كاخ – موزه گلستان تعمير و بازپيرايي شده، در زمان فتحعلي شاه قاجار يعني 1228 هجري قمري ساخته شد. پس از آن نيز در دوره هاي مختلف از جمله در زمان حكمراني ناصرالدين شاه، روي تيشه و قلم را بر خود ديد و آنچه امروز باقي است حاصل تلاش هنرمندان دوره هاي مختلف حكومت قاجاريان است. همت مديران اين مجموعه نيز ستودني است. كساني كه براي نگاهداشت خاطره گذشتگان، تعمير و ترميم عمارت را آنگونه كه اصالتش را حفظ كند پيشه ساختند و آنرا به گونه اي پرداختند كه نه گذر زمان، رنگ و لعاب زيبايش را خدشه دار كند و نه نگاه انسان از ديدن اين همه جلا محروم بماند.

بازآفريني هنر دوره هاي پيشين كار سهل و ممتنعي است. از يك سو با هنري مواجهيم كه پيش از اين بارها ساخته و اجرا شده و از سوي ديگر در عصري قرار داريم كه مشخص نيست بتواند با آنچه سنتي محسوب مي شود، ارتباط برقرار كند. در چنين شرايطي تلاش گروههايي كه تمام همت خود را به بازآفريني نوع خاصي از هنر دوره هاي پيش از خود معطوف كرده اند، البته قابل تحسين و احترام است. سختي كار زماني مشخص تر مي شود كه به ياد بياوريم باز پيرايي اين هنرها يكسان و از يك جنس نيستند. بازآفريني موسيقي گذشتگان، تنها يافتن شكل پيشين گچ بري يا درك شمايل قبلي يك نقاشي نيست. در اين بازآفريني، هنرمند بايد بتواند با احساس دوباره خود اين هنر را به گونه اي اجرا كند كه شنوندگان خود را تا آخرين لحظه اجراي برنامه نگاه دارد.

وقتي موسيقي قرون وسطي را مقابل عمارت بادگيرهاي كاخ گلستان مي شنويد، احساسي از احترام و تواضع با شما همراه مي شود. مي توانيد حاصل تلاش هنرمنداني را ببينيد و بشنويد كه هنر اعصار پيش از خود را با دركي تازه و همتي بي اندازه باز ساخته اند. موسيقي، احساسي غريب اما جذاب در شما ايجاد مي كند و فضاي حاكم بر عمارت، شما را با هنر هنرمندان پيشين همراه مي كند. ميشاييل پوش و هفت يار همراهش از اتريش و چند كشور اروپايي ديگر، با سازهايي به جا مانده از قرون وسطي و عصر رنسانس، موسيقي مذهبي خاص آن دوران را به گونه اي جذاب ارايه مي كنند. گروهي كه نام يونيكورن را بر خود دارد، در شبهاي هجدهم تا بيستم مهرماه در كاخ گلستان به اجراي برنامه پرداختند. با وجود بي توجهي مسئولين وزارت ارشاد و عدم صدور به موقع مجوز، استقبال از برنامه به گونه اي بود كه مسئولين برگذاري برنامه را بر آن داشت تا قيد اجرا در كليساي وانك اصفهان را بزنند و يك بار ديگر برنامه را در شبهاي بيست و شش و بيست و هفت مهر، در ميدان ارگ سابق ( ميدان پانزده خرداد )، كاخ گلستان، عمارت باگيرها برگذار كنند.

گروه بناها و نواها مدتهاست كه برنامه هايي را در عمارتهاي تاريخي برگذار مي كند و به نوعي تلاش دارد تا دو هنر موسيقي و معماري را با يكديگر پيوند بزند. پيوندي كه شايد بتوان ادعا كرد طي قرون جديد از هم گسيخته شده. تلاش مديران و برنامه ريزان اين گروه را نيز مي توان بازآرايي پيوندي دانست كه پيش از اين وجود داشته و امروز با همت و دانش، بايد آنرا دوباره برقرار ساخت. همتي كه دراستواري، دست كمي از همت مرمت گران بناهاي قديمي ندارد و دانشي كه در ارزندگي، كمتر از همت موسيقي پردازاني كه گذشته را پيش رو مي آورند نيست. اما هنگامي كه مديران سياستگذار و هنرناشناسان صدر نشين، تصميم گيرندگان نظام هنري كشورند، نمي توان به دوام فعاليتهايي اين چنين هم اميد زيادي داشت. در حالي كه نظام فعلي سياستگذاري، سالهاست كه بر جامعه هنري و غير هنري ما حكومت مي كند، از برنامه ريزاني چنين، انتظار مي رفت و مي رود كه فعاليتهاي خود را بيش از پيش با كمبود ها و بي برنامگي هاي نظام گسسته اداري هماهنگ كنند. باشد كه هنرشان در زمينه اي منسجم تر دوامي بيشتر يابد.

Shooride_sheida@hotmail.com