اثرات نامطلوب لامپهای کم مصرف بر انسان - راهکارهای کاهش مضرات لامپها، مهر

پژوهشگران کشور با تحقیقاتی اثرات نامطلوب لامپهای کم مصرف بر مغز جنین، کاهش حافظه، پوست و چشم را به اثبات رساندند و ضمن هشدار نسبت به نحوه استفاده از این لامپها خواستار ایجاد پروتکلی برای معدوم سازی یا استفاده صحیح از آن شدند.

به گزارش خبرنگار مهر، لامپهای فلورسنت فشرده (CFL) که در ایران به نام "کم مصرف" عرضه می شود در اوایل دهه ۱۹۸۰ به بازار آمد و همزمان با ورود این نوع لامپها هشدارهایی در زمینه اثرات نامطلوب این نوع لامپها گزارش شد. در این راستا پروژه های تحقیقاتی در شرکتهای دانش بنیان اجرا شد که برخی از ادعاها در زمینه اثرات زیان بار لامپهای فلوروسنتی به اثبات رسید.

مضرات لامپهای کم مصرف

محمود عابدی خرسند مدیر گروه تحقیقاتی فناوری سبز (Green Tech) در گفتگو با خبرنگار مهر، لامپهای کم مصرف را لامپهای فلوروسنتی یا مهتابی معرفی کرد و گفت: لامپهای کم مصرف همانند لامپهای فلوروسنتی لوله ای هستند که برای تولید نور سفید به میزان 5 میلیگرم "جیوه" (quicksilver) استفاده می شود. لامپهای مهتابی بر خلاف لامپهای رشته ای که 5 درصد انرژی را به نور تبدیل می کند قادرند 95 درصد انرژی را به نور تبدیل کنند.

وی با تاکید بر اینکه "جیوه" ماده سمی است اظهار داشت: انتشار این ماده در محیط، اثرات نامطلوبی بر روی مغز جنین، عقیم شدن، سردرد و کاهش حافظه دارد. از این رو در حال حاضر در دنیا استفاده از این ماده در تولید "ترموستات" و "دماسنج" ها ممنوع اعلام شده است.

این محقق با تاکید بر اینکه مشکل اصلی این ماده سمی زمانی است که لامپهای کم مصرف شکسته می شود و جیوه آن در محیط منتشر می شود گفت: تنکستن موجود در لامپهای رشته ای به مرور مستهلک و جباب شیشه ای آن به پودر "سیلیس" تبدیل می شود ولی زمانی که لامپهای فلوروسنتی فشرده شکسته می شود پودر جیوه بر روی وسایل و اشیای موجود در محیط می نشیند که در این صورت لازم است ضمن استفاده از دستکش و دستمالهای تنظیف، سیستمهای تهویه، برودتی و جاروبرقی خاموش شود تا از انتشار آن در محیط زیست جلوگیری شود. علاوه بر این، لامپهای کم مصرف باید در مراکز بازیافت ویژه ای جمع آوری شود تا با زباله های معمول معدوم نشوند.

عابدی با اشاره به اجرای پروژه تحقیقاتی در این زمینه به مضرات لامپهای مهتابی پرداخت و یادآور شد: لامپهای کم مصرف از تغییر فرکانس (شدت و ضعف نور) برخوردار هستند که این امر موجب آسیب رساندن به چشم و ایجاد بیماریهایی چون آب مروارید می شود.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان شرکت ایده سازان تدبیر یونیزاسیون (از دست دادن یا گرفتن الکترون توسط یون) را از دیگر معایب این لامپها نام برد و به مهر گفت: یونیزاسیون نورهای لامپهای فلوروسنتی در دراز مدت اثرات تخریبی بر روی بافت های پوست ایجاد می کند از این رو بر اساس پروتکلهای جهانی استفاده از این لامپها در سوله های جوجه کشی، مرغداری ها، گاوداریها و صنایع تبدیل چون پوست و چرم که زمینه های فساد آنها را فراهم می کند جلوگیری می شود.

وی لامپهای کم مصرف را "بمبهای شیمیایی" معرفی کرد و یادآور شد: خطرات زیست محیطی لامپهای فلورسنتی به گونه ای است که لامپ فلورسانتی بر روی خاک شکسته شود تا چند سال هیچ گیاه و درختی در آن منطقه قادر به رشد نیست.

رویکرد جهانی در استفاده از لامپهای کم مصرف

این محقق به رویکرد جهانی در زمینه استفاده از لامپهای کم مصرف اشاره و اضافه کرد: در سایر کشورها عمر مفید لامپها از 5 تا 10 هزار ساعت عنوان شده است و مصرف کننده پس از پایان زمان عمر مفید آن را به مراکز بازیافت تحویل می دهند تا به روشهای خاصی معدوم شود ولی در ایران به دلیل نبود آیین نامه ها یا پروتکل ملی و جهانی تا زمان شکسته نشدن از آن استفاده می کنند.

فناوریهای نوین در خدمت تولید محصولات پرخطر

عابدی CFL و FL را از فناوریهای کاربردی در تولید لامپها ذکر کرد و افزود: این دو فناوری در مهندسی مدارهای الکتریکی لامپها به کار می رود.

وی اضافه کرد: در گذشته برای تولید لامپها از فناوری FL استفاده می شد ولی در حال حاضر از فناوری CFL برای تولید مدار لامپهای فلوروسنتی فشرده استفاده می شود.

لزوم تدوین پروتکلی برای کاهش مضرات لامپهای CFL

مدیرعامل شرکت دانش بنیان شرکت ایده سازان تدبیر با اشاره به طرح تحقیقاتی در این شرکت افزود: نتایج آزمایشهای استفاده همزمان از لامپهای کم مصرف فلوروسنتی فشرده با لامپهای آفتابی حاکی از کاهش اثرات لامپهای کم مصرف است ضمن آنکه این آزمایشها نشان داد که استفاده از لامپهای کم مصرف رنگی اثرات نا مطلوب کمتری نسبت به لامپهای کم مصرف نور سفید دارد.

وی استفاده از لامپهای فلوروسنتی فشرده (کم مصرف) در مراکز و محیط های عمومی و نصب آن در ارتفاع سه متر را از راهکارهای کاهش اثرات تخریبی این لامپها نام برد و اظهار داشت: نصب این لامپها در ارتفاع زیاد باعث می شود که در طول مسیر از اثرات نامطلوب آن کاسته می شود.

عابدی همچنین بر تدوین پروتکلی در زمینه استفاده صحیح و معدوم کردن لامپهای کم مصرف در کشور تاکید کرد و به مهر گفت: این پروتکل که می تواند ضامن سلامت محیط زیست باشد باید از سوی وزارت نیرو و با همکاری وزارتخانه های صنایع و بهداشت تدوین و در سطح ملی اجرایی شود.