آيا سي‌وسه ‌پل فرو مي‌ريزد؟، همشهري

كارشناسان مي‌گويند بستر اصفهان و اطراف سي‌وسه پل شني است و با جنس خاك كشورهايي كه در آنها مترو از نزديكي آثار تاريخي آن گذشته، متفاوت است.

به تازگي تاسيسات مترو اصفهان در فاصله‌اي كمتر از 40 متري سي‌وسه‌ پل مستقر شده است. با وجود حكم دادگاه و مصوبه شوراي عالي ترافيك مبني بر توقف ساخت مترو در نزديكي آثار تاريخي، حفاري تونل‌ها همچنان ادامه دارد. اين در حالي است كه شعبه 5 دادگستري اصفهان دستور ممنوعيت عبور تونل مترو را از زير خيابان چهارباغ عباسي صادر كرده است.

حتي موافقان اين طرح از جمله شوراي شهر اصفهان، حداقل فاصله مجاز براي عبور تونل مترو را 150 متري سي‌وسه پل عنوان كرده‌اند. با اين همه مجريان همچنان به كار خود ادامه مي‌دهند.

از سوي ديگر بر اساس شنيده‌هاي غيررسمي اين طرح تاكنون يك‌هزار ميليارد تومان هزينه در برداشته است. اما گويا اين مبلغ تنها توانسته 80 درصد طرح را به سرانجام برساند. زيرا به گفته حاج رسولي‌ها، رئيس شوراي شهر اصفهان، شورا امسال براي به انجام رساندن مابقي طرح، يعني ريل‌گذاري، خريد واگن و... مبلغي حدود 300 ميليارد تومان تقاضا كرده كه هنوز به تصويب نرسيده است.

هر چند حاج رسولي‌ها، به‌طور علني موافقت يا مخالفت خود را درباره عبور تونل مترو از سي‌وسه پل مشخص نكرد اما از ميان صحبت‌هاي او مي‌شد فهميد كه نه‌تنها موافق است كه تمايلي هم براي پاسخگويي ندارد. براي همين سراغ ديگر مسئولان و كارشناسان شهري اصفهان رفتم.

همه آنها به محض شنيدن عبارت «خبرنگار همشهري هستم.» يا نشستن در يك جلسه مهم را بهانه مي‌كردند يا خود را در اين باره ذيصلاح نمي‌دانستند. به ناچار سراغ يك مقام غيررسمي اما فعال در اين موضوع رفتيم. عليرضا روحاني عضو يك انجمن غيردولتي به نام «حاميان ميراث فرهنگي اصفهان» است كه همزمان با روز تولد اصفهان، اول آذر اعلام موجوديت كرد.

روحاني درباره رد شدن تونل مترو از فاصله 40 متري سي‌وسه پل و خطراتي كه اين بناي تاريخي با آن مواجه است، گفت: «متاسفانه خيلي از مسئولان موافق عبور مترو از چهار باغ بر اين باورند كه گذر مترو در خيلي از كشورهاي داراي تمدن كهن در كشورهاي اروپايي هم عملي شده است. در حالي كه خاك آنجا به هيچ عنوان قابل مقايسه با خاك اصفهان نيست.

كارشناسان امر مدام تاكيد مي‌كنند كه زير پايه‌هاي سي‌وسه پل، چاهك‌هايي به عمق بين 20 تا 30 متر حفر شده و پايه‌هاي سي‌وسه پل را بر روي اين چاهك‌ها بنا كردند. پرسش اين جاست كه اگر قرار باشد تونل از زير سي‌وسه پل رد شود با چه عمقي قرار است رد شود؟ آيا قرار است بيشتر از عمق 20 متر تونل را حفر كنند؟

و اگر باز هم با عمق بيش از 20 متر حفر كنند آيا لرزه‌هاي ناشي از عبور مترو بر اين بناي تاريخي كه حجيم‌ترين بناي آبي جهان است تاثير نمي‌گذارد؟ حالا اگر اين فاصله را كمي عقب‌تر ببريم، يعني همان 40 متر يا كمتر از آن قطعا اينها به سي‌وسه پل آسيب وارد مي‌كند و اين تنها نظر من نيست.»

با اينكه علاوه بر دستور قضايي توقف طرح مترو هر 2 دولت هشتم و نهم يكي در سال 81 و دومي در سال 85 تاكيد بر توقف گذر تونل مترو از محور چهارباغ و وارد شدن محور آن از طرف شمس‌آبادي داشته و دارند باز هم انگيزه‌هايي براي پافشاري بر اجراي طرح وجود دارد كه چرايي آن هنوز بر هيچ‌كس روشن نيست.

ماشين‌هاي حفاري «تي‌بي‌ام» همچنان به سمت تخريب سي‌وسه پل پيش مي‌روند. به طوري كه كارشناسان زيست‌محيطي مي‌گويند پس از پايان ساخت مترو، هر بار كه قطار از زير چهارباغ رد مي‌شود، لرزه‌اي به قدرت 2 ريشتر با خود همراه دارد كه نه‌تنها آسيب جدي به اين ميراث تاريخي شهر اصفهان و ايران مي‌زند كه حتي مي‌تواند به گنبد مدرسه چهارباغ هم ضرر برساند.

روحاني در ادامه به عدم مخالفت كارشناسان زيست‌محيطي با ساخت مترو در اصفهان اشاره كرده و مي‌گويد: « چرا چهارباغ؟» و اضافه كرد: «شايد يك دليلش اين است كه مسئولان اشتباهات ديگري را درباره اين طرح انجام داده‌اند كه فكر مي‌كنند اگر بخواهند اينجا اشتباهاتشان را بپذيرند، مجبورند اشتباهات قبلي را هم بپذيرند. در نتيجه تاكيد بر عبور مترو بر چهارباغ، تاكيد بر اشتباهات پيشين و فرار از پاسخگويي و جبران خسارات است.»

حالا فرض كنيد مسئولان اشتباهات خود را بپذيرند و از همين جا، حفاري را متوقف كنند و مسير عبور مترو را از چهارباغ به محلي ديگر تغيير دهند. آيا هنوز جاي اميدواري هست كه آسيبي به سي‌وسه پل نرسد؟ روحاني در برابر اين پرسش گفت: «اگر از كنار سي‌وسه پل رد شود، فكر نمي‌كنم ديگر فرصتي باقي بماند. الان آخرين نقطه‌اي است كه مي‌شود از اين خطر جلوگيري كرد.»

ولي با اين حال دكتر امين‌پور، رئيس ميراث فرهنگي استان اصفهان در مصاحبه‌اي كه اخيرا با يكي از خبرگزاري‌ها داشته، گفته است: «الان تونل مترو حفر شده است. با اينكه ما تاكيد كرديم كه اين اتفاق نبايد بيفتد و بايد تونل مترو پر شود. بعد كارشناسان مترو گفتند كه چون ما حفر را با دستگاه تي‌بي‌ام انجام داده‌ايم نه مي‌توانيم تغيير مسير بدهيم نه مي‌توانيم تونل را پر كنيم.

كارشناسان ميراث پيشنهاد دادند كه تونل موازي حفر شود و اين تونلي كه تا امروز حفر شده به‌عنوان تونل كمكي استفاده شود كه باز امين‌پور در همان مصاحبه گفت اگر اين اتفاق هم بيفتد و همين تونل به قوت خودش باقي بماند، اين مسير ادامه پيدا كند و مترو عملا راه‌اندازي شود و از همين مسير عبور كند، پاسخگويي‌اش با مديرعامل مترو است.»

اما مديرعامل مترو اصفهان در گفت‌وگو با ما گفت: «هيچ خطري به واسطه حفاري‌هاي تونل مترو، سي‌وسه پل را تهديد نمي‌كند.» وقتي توضيحات بيشتري از او در اين باره خواستم تنها به اين جمله بسنده كرد: «با هيچ خبرنگاري مصاحبه نمي‌كنم، پاسخگو هم نيستم!»