جایزه ساخاروف به نسرین ستوده و جعفر پناهی اهدا شد

اتحادیه اروپا با اعطای جایزه ساخاروف به یک حقوقدان و یک کارگردان ایرانی از فعالیت‌های مدنی و حقوق بشری آنها تجلیل کرد. نسرین ستوده و جعفر پناهی هر یک به ۶ سال زندان و ۲۰ سال محرومیت از حرفه خود محکوم شده‌اند.

دويچه وله ـ جایزه حقوق بشر اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ به نسرین ستوده، وکیل زندانیان سیاسی، و جعفر پناهی، کارگردان سینما، تعلق گرفت. این جایزه ۵۰ هزار یورویی همه ساله در شهر استراسبورگ به پنج کاندیدا اعطا می‌شود.

جایزه ساخاروف همه ساله به پنج نفر تعلق می‌گیرد و نامزدهای آن از چند هفته قبل مشخص می‌شوند. این جایزه هر سال به کسانی داده می‌شود که در دفاع از حق آزادی بیان و حقوق بشر صدای خود را بلند کرده و قربانی سکوت شده‌اند.

آندره ساخاروف که این جایزه به نام اوست، قهرمان دمکراسی و حقوق بشر در روسیه شناخته می‌شود.

نسرین ستوده که وکالت بسیاری از فعالان سیاسی، زنان و دانشجویان را بر عهده داشت، در شهریور سال ۸۹ و پس از احضار به دادسرای انقلاب بازداشت شد. او در دادگاه اولیه به اتهام "اقدام علیه امنیت ملی" و "تبلیغ علیه نظام" به ۱۱ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال ممنوعیت از اشتغال به حرفه وکالت و ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران محکوم شد. حکم حبس تعزیری وی در دادگاه تجدیدنظر به ۶ سال کاهش یافت.

رضا خندان، همسر نسرین ستوده، و مهراوه خندان، دختر ۱۲ ساله‌ی نسرین ستوده، نیز ممنوع‌الخروج شده‌اند. نسرین ستوده از جمله زندانیان سیاسی است که تا به حال از حق قانونی مرخصی محروم مانده‌اند. او پیش از این برنده‌ جایزه‌ی کمیته‌ی بین‌المللی حقوق بشر ایتالیا و انجمن آمریکایی قلم (پن) نیز شده است.

ماریچه اسخاکه، نماینده هلند در اتحادیه اروپا، در توضیح کاندیداتوری نسرین ستوده در وبلاگ خود نوشته بود: « در شرایطی که جهان با پرونده اتمی دولت ایران مشغول است، باید نشان دهیم که مردم ایران را فراموش نکرده‌ایم. نسرین ستوده وکیلی است که برای آزادی دیگران، آزادی خود را فدا کرده است.»

رضا خندان پیش از این به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران گفته بود: «نسرین از نامزدی خود برای دریافت این جایزه مطلع شده و بسیار خوشحال بود. شنیدن این خبرها و حمایت‌ها خیلی کمکش می‌کند اما کاش شرایطش بهتر می‌شد.»
جعفر پناهی، کارگردان سینما، نیز از سوی دادگاه انقلاب به ۶ سال حبس و ۲۰ سال محرومیت از فیلمسازی محکوم شده است. وی هم‌چنین حق خروج از ایران و گفتگو با رسانه‌های داخلی و خارجی را ندارد.

جعفر پناهی در حال حاضر خارج از زندان به سر می‌برد، اما نسرین ستوده در اوین زندانی است و به دلیل اعتصاب غذا در اعتراض به شرایط حبس و محرومیت از ملاقات با فرزندان خود، به بیمارستان منتقل شده است.
پناهی در سال ۱۹۹۵ برای ساخت فیلم "بادکنک سفید" برنده جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم کن شد. فیلم "دایره" به کارگردانی او نیز که هیچگاه در ایران به نمایش درنیامد، جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز را ربود. فیلم "آفساید" پناهی نیز در سال ۲۰۰۶ جایزه خرس نقره‌ای جشنواره برلین را به دست آورد.

جعفر پناهی در درگیری‌ها و آشوب‌های بعد از انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۸۸ دو بار بازداشت شد. او سال گذشته فیلم کوتاهی از زندگی خود در خانه با مضمون محرومیت از حق فیلمسازی و سفر ساخت. این فیلم به صورت مخفیانه از ایران خارج شد و در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد.

گروه موزیک "پوسی رایت" از روسیه ، جوزف فرانسیس، وکیل مدافع حقوق بشر پاکستانی که از حقوق اقلیت‌ها در این کشور دفاع می‌کند، یک گروه از زندانیان سیاسی رواندا و الس بلیاتسیکی، زندانی سیاسی اهل بلاروس، دیگر نامزدهای جایزه ساخاروف امسال بودند.

گروه دختران پانک "پوسی رایت" به خاطر اجرای ترانه‌ای انتقادی علیه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در یک کلیسا به دو سال زندان محکوم شده‌اند. گروه زندانیان سیاسی رواندا نیز در اعتراض به سیاست‌های سرکوبگرانه این کشور به حبس‌های طولانی محکوم شده‌اند.

کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد، و نلسون ماندلا، رهبر مبارزان ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی، برخی از چهره‌های سرشناسی هستند که پیش از این برنده‌ جایزه‌ی ساخاروف شده‌اند. جایزه ساخاروف در سال ۲۰۱۱ به پنج فعال جنبش "بهار عربی" اهدا شده بود.