سفر یک شخصیت "ویژۀ" فرانسوی به تهران

راديو بين المللی فرانسه ـ فريد وهابی - شش روز پس از پيروزی کانديدای حزب سوسياليست در انتخابات رياست جمهوری فرانسه، يکی از شخصيت‌های تاريخی و بسيار مهم اين حزب، يعنی آقای ميشل روکار که قبلاً نخست‌وزير فرانسوا ميتران بود، به تهران رفت. با اين که اين سفر خصوصی است، اما سفر يکی از شخصيت‌های نمادين حزب سوسياليست‌ به ايران، می‌تواند آغاز چرخش سياسی در روابط پاريس و تهران باشد.

آقای ميشل روکار، نخست‌وزير پيشين فرانسه که يکی از نظريه‌پردازان تاريخی حزب سوسياليست محسوب می‌شود، جمعه شب به تهران رفت.

شخصيت ويژۀ ميشل روکار به اين سفر معنای زيادی می‌دهد.

خبرگزاری فرانسه می‌نويسد که آقای روکار برای "يک بازديد خصوصی سه روزه" وارد تهران شد. اين خبرگزاری تأکيد می‌کند که اين سفر "در چارچوب ديپلماتيک رسمی" جای نمی‌گيرد اما در عين حال می‌افزايد که آقای روکار احتمالاً با علی‌اکبر صالحی، وزير خارجۀ ايران و همچنين سعيد جليلی، مسئول مذاکرات اتمی ديدار خواهد داشت.

قرار است که آقای روکار با شخصيت‌های دانشگاهی ايرانی نيز ملاقات کند.

بايد گفت که ميشل روکار، قبل از هرچيز به عنوان يک سياستمدار روشنفکر شناخته می‌شود. وی يکی از رهبران تاريخی حزب سوسياليست فرانسه است که در کنار فرانسوا ميتران و البته گاه در رقابت با وی، به اين حزب قدرت و استواری بخشيد. بعد از اين که ميتران برای بار دوم به رياست جمهوری رسيد، ميشل روکار به مدت سه سال نخست وزير او بود. وی به عنوان يک شخصيت سياسی زيرک، بافرهنگ و دورانديش شهرت دارد. او که اينک بيش از هشتاد سال دارد، در سال‌های اخير از مرکز صحنۀ سياسی کنار رفته اما در پشت اين صحنه همچنان فعال و بسيار پرنفوذ است. گفته می‌شود که رئيس‌جمهور تازۀ فرانسه، آقای فرانسوا هولاند، در مسير مبارزات انتخاباتی خود، به طور خصوصی از نصايح و توصيه‌های آقای روکار برخوردار بوده است.

هرچند رييس جمهور جديد فرانسه هنوز رسماً قدرت را در اختيار نگرفته و دولت خود را معرفی نکرده است، اما از همان ساعات نخست، اقدامات خود را به ويژه در عرصۀ سياست خارجی آغاز کرد.

به نوشتۀ روزنامۀ لوموند، آقای هولاند به پرونده‌های سياست خارجی الويت می‌دهد. بلافاصله پس از اعلام خبر پيروزی آقای فرانسوا هولاند، يکی از نخستين کسانی که به ديدار وی رفت، سفير آمريکا و سپس سفير چين بود. ساعتی بعد، آقای هولاند يک گفتگوی تلفنی با ولاديمير پوتين داشت.

البته به نظر می‌رسد که سفر ميشل روکار به تهران پيش از رياست جمهوری فرانسوا هولاند برنامه‌ريزی شده باشد. به نوشتۀ خبرگزاری فرانسه، قرار بوده که ميشل روکار در ماه آوريل گذشته به ايران برود، اما اين سفر به دليل بيماری وی به تعويق افتاده است.

اما حتی اگر اين سفر در زمان دولت راست آقای سارکوزی برنامه‌ريزی شده باشد، انجام آن شش روز پس از پيروزی فرانسوا هولاند معنای ديگری می‌گيرد.

آيندۀ روابط پاريس و تهران

پرسش اصلی، سياست آيندۀ فرانسه در قبال ايران است. آقای هولاند، طی مبارزات انتخاباتی خود تأکيد کرد که در صورت پيروزی، "در برابر ايران همچنان قاطعانه عمل خواهد کرد". وی برنامۀ اتمی ايران را "خطری حياتی برای اسرائيل و صلح جهانی" توصيف کرد.

اما روزنامۀ راست فيگارو سفر آقای روکار را در جهت فعال کردن دوبارۀ روابط تهران- پاريس می‌داند.

يکی از نزديکان ميشل روکار نيز گفته است "اميدواريم سفر آقای روکار به ايران، نخستين تماس‌ها ميان تهران و دولت جديد فرانسه را تسهيل کند".
يک ديپلمات ارشد ايرانی نيز در گفتگو با خبرگزاری ايرنا ابراز اميدواری کرد که "روابط تهران - پاريس با روی کار آمدن فرانسوا هولاند رييس جمهوری جديد فرانسه، با تحول روبرو شود".

و بالاخره سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی قبلاً به همين خبرگزاری گفته بود: "روابط تاريخی ايران و فرانسه، زمينه همکاری های گسترده‌تری را فراهم کرده است که اميدواريم دوره جديدی از بکارگيری ظرفيت های موجود تهران - پاريس را با روی کار آمدن دولت فرانسوا هولاند شاهد باشيم".

اين احتمال وجود دارد که سفر آقای روکار به تهران، در چارچوب ادامۀ مذاکرات اتمی و از زمان آقای سارکوزی پيش‌بينی شده باشد. اما واقعيت اينست که اين سفر بعد از پيروزی فرانسوا هولاند صورت می‌گيرد.
با توجه به پيشينۀ داد و ستد سوسياليست‌ها با جمهوری اسلامی، فرض بهبود روابط فرانسه با ايران، چندان غيرمنطقی نيست. وزير خارجۀ فرانسوا ميتران، آقای رولان دوما، روابط بسيار دوستانه‌ای با همتای وقت خود، دکتر علی‌اکبر ولايتی داشت.

با توجه به اين که در سی سال اخير، هيچ يک از دولت‌های فرانسه، به اندازۀ دولت سارکوزی با جمهوری اسلامی سخت‌گيری نکرد، اين احتمال هست که اينک زمانۀ چرخش، و بهبود روابط فرا رسيده باشد.