دسترسی مجدد کاربران ايرانی به گوگل و سرويس‌های ايميل، دويچه وله

دسترسی کاربران ايرانی به وب‌سايت‌هايی نظير گوگل و سرويس ايميل آن که از پروتکل SSL استفاده می‌کنند از يک هفته پيش در ايران بی‌هيچ توضيحی مسدود شده بود. بنا بر گزارش‌ها اين محدوديت دوباره رفع شده است.

بنا بر گزارش‌ها از ايران دسترسی کاربران ايرانی که بی‌هيچ توضيحی از پنج‌شنبه گذشته (۲۰ بهمن/ ۹ فوريه) به وب‌سايت‌های گوگل و سرويس ايميل آن٬ ياهو و هات‌ميل قطع شده بود٬ به حالت عادی برگشته است. همچنان اين سوال بر جای خود باقی‌ست که آيا فيلترينگ گسترده روزهای گذشته آزمايش راه‌کارهای مختلف سانسور برای دستيابی به آنچه اينترنت ملی خوانده می‌شود بوده يا صرفاً محدود کردن دسترسی کاربران در آستانه يک سالگی تظاهرات ۲۵ بهمن.

در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ در پاسخگويی به فراخوان رهبران مخالف حکومت ايران، ميرحسين موسوی و مهدی کروبی برای حمايت از جنبش‌های اعتراضی در مصر و تونس شمار چشمگيری از مردم شهرهای بزرگ ايران به خيابان‌ها آمدند که بنا به گزارش‌ها با سرکوب و حملات شديد نيروهای امنيتی روبرو شدند. از آن زمان تا کنون ميرحسين موسوی،همسر او، زهرا رهنورد و مهدی کروبی در حبس خانگی به سر می‌برند. در اعتراض به ادامه حبس خانگی اين افراد هواداران آنها ۲۵ بهمن امسال مردم را به تظاهرات اعتراضی توام با سکوت فراخوانده بودند.

در دور اخير فيلترينگ که شديدتر از هميشه ارزيابی می‌شد٬ دسترسی کاربران ايرانی به کل سايت‌هايی که از پروتکل‌های SSL و HTTPS استفاده می‌کردند (به جز بانک‌های داخلی) مسدود شد. پروتکل SSL و HTTPS امکان دسترسی امن کاربر به اينترنت را فراهم می‌کند. فعاليت‌های کاربر بر اين اساس کدبندی شده و دسترسی شخص ثالث به اطلاعات رد و بدل شده تقريباً غيرممکن است.

بر اين اساس دسترسی به وب‌سايت‌های پراستفاده‌ای نظير گوگل و سرويس ايميل آن (gmail) و ياهو و هات‌ميل مسدود شد. خبرگزاری نيمه‌رسمی مهر خبر داد که دسترسی ۳۰ ميليون کاربر ايرانی به ايميل‌های خود مسدود شد. اقدام بی‌سابقه‌ای که بی‌هيچ توضيحی انجام شد. حتی بر صفحات مسدود شده پيام آشنای فيلترينگ نيز ظاهر نمی‌شد و کسی دقيقاً نمی‌دانست چه اتفاقی افتاده است.

با اين همه کمپانی گوگل روز جمعه (۲۱ بهمن) درباره قطع دسترسی ايرانيان به سرويس‌های خود بيانيه‌ای صادر کرد. اين شرکت در بيانيه خود بر اساس شواهد قطع دسترسی را تاييد کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه٬ گوگل در بيانيه‌‌اش نوشت: «تاييد می‌کنيم که افت شديدی در ترافيک (از ايران) داشته‌ايم و با رجوع به شبکه خود متوجه شده‌ايم که مشکل از شبکه ما نيست.»

واکنش مسئولان٬ از تاييد و توجيه تا انتقاد

مسئولان مربوطه ايران اما از پاسخ‌گويی سر باز زدند. خبرگزاری مهر روز شنبه، ۲۲ بهمن، در گزارشی نوشت: «مديران سازمان فناوری اطلاعات و شرکت ارتباطات زيرساخت به عنوان سازمان‌های متولی اينترنت در کشور از اين موضوع اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.»

با اين همه، گمانه‌زنی‌ها در ميان فعالان وب ايران و کاربران شبکه‌های اجتماعی ادامه داشت. امين ثابتی، کارشناس اينترنت، در گفت‌وگو با دويچه وله فيلترينگ «شديد» تازه را نقطه شروعی برای «سياه کردن اينترنت در ايران» ارزيابی کرد. او گفت:‏« مقامات ايران هميشه نشان داده‌اند با چيزی که نمی‌توانند از آن سر در بياورند مقابله می‌کنند. بنابراين وب‌سايت‌هايی را که از پروتکل اس اس ال استفاده‌ می‌کنند، مسدود می‌کنند چون نفوذ به آن اگر نگوييم غيرممکن است، بسيار سخت است.»

در حالی که برخی اين اقدام را فصلی نوين در راه‌اندازی اينترنت ملی که دولت ايران با اسامی مختلف نظير "اينترنت حلال" يا "پاک" نيز از آن ياد کرده دانستند، برخی نيز آن را اقدامی موقت ارزيابی کردند٬ تنها يکی از چهره‌های نزديک به حکومت موضع‌گيری کرد که بسيار هم انتقادی بود.

"جی ميل ياور اخلاگران"

اما يک روز پيش از ۲۵ بهمن، محمدرضا آقاميری، عضو "کارگروه تعيين محتوای مجرمانه اينترنتی" در ا يران تلويحاَ تاييد کرد که دولت آگاهانه در کار اختلال در فعاليت سرويس‌های خدمات‌دهنده اينترنتی مانند گوگل بوده است. او به خبرگزاری مهر گفت: «يک سری سايت‌ها به ويژه موتورهای جستجو در مقتضيات زمانی شيطنت‌های خاصی دارند و در مسير عادی خود سرويس دهی نمی کنند برای مثال ما هيچ وقت گوگل را در خدمت رسانی به کاربران ايرانی مناسب نمی‌بينيم چرا که گوگل در خدمت سازمان سيا است و در عين حال خود را به عنوان يک سايت خدمت رسان معرفی کرده است.»

آقاميری با طرح اين اتهام که گوگل "علم دشمنی" با حکومت ايران برافراشته، ابراز نگرانی کرد: «اين سامانه انتقال ديتا ممکن است در برخی فضاها ايجاد ناامنی به کمک اخلالگران بيايد و ايجاد مشکلات کند.» اخلاگران اصطلاحی است که در سال‌های اخير رسانه‌ها و مقام‌های حکومتی ايران از جمله در باره معترضان و مخالفان حکومت به کار می‌برند.

با اين همه، اقدام حکومت در مسدود کردن برخی سرويس‌های اينترنتی در ميان چهره‌های نزديک به آن نيز لزوما با موافقت روبرو نشده است. برای مثال، احمد توکلی٬ رئيس مرکز پژوهش‌های مجلس ايران٬ فيلترينگ جديد را «مردم‌آزار» و برای نظام «هزينه‌بر» توصيف کرد. وی در گفت‌وگو با مهر گفت: «شيوه فيلترينگ اخير و قطع بدون اطلاع بسياری از سرويس‌های مورد مراجعه اکثر قريب به اتفاق مردم، بدون اين‌که قبلا گزينه جايگزين در داخل ايجاد شده باشد و بدون اينکه مسئولان مربوطه قبلا توضيح قانع کننده به مردم داده باشند، گلايه اقشار تحصيل‌کرده را به دنبال دارد و چنين فيلترينگ مردم آزاری برای نظام بسيار هزينه‌زاست.»

در روزهای گذشته دسترسی کاربران به ايميل‌های خود تنها از طريق استفاده از وی‌پی‌ان‌ها و ديگر ابزار فيلترشکن ممکن بود٬ امری که تا پيش از اين برای استفاده از سرويس‌دهنده‌های ايميل سابقه نداشته است.