فشار آمريکا برای قطع صادرات گاز ترکمنستان به ايران، دويچه وله

در سال ۲۰۰۷ ترکمنستان صدور گاز خود را به ايران قطع کرد. ايران نيز مجبور شد صادرات گاز به ترکيه را متوقف کند. اکنون از فشار مقام‌های آمريکايی و احتمال قطع دوباره صدور گاز ترکمنستان به ايران صحبت می‌شود.

در سال ۱۳۷۶ (۱۹۹۶) با احداث خط لوله‌ی "کرپچه – کردکوی" توسط "شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ايران" صادرات گاز ترکمنستان به ايران آغاز شد.

دومين خط لوله‌ی گازی "دولت آباد- سرخس- خانگيران" در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۰ (۶ آذر۱۳۸۸) با حضور روسای جمهور دو کشور افتتاح شد. گفته می‌شود ايران اکنون تا سقف ۲۰ ميليارد مترمکعب در سال از ترکمنستان گاز خريداری می‌کند و حدود ۱۰ درصد از نيازهای گازی کشور را از اين طريق تامين می‌کند.

احتمال قطع صدور گاز ترکمنستان به ايران

به گزارش خبرگزاری رويترز پس از اعلام تحريم‌های جديد آمريکا و اتحاديه‌ی اروپا عليه بانک مرکزی ايران و تحريم نفت ايران، مقام‌های آمريکايی برای تشديد فشار‌ها به ايران و توقف صادرات گاز به ايران بر دولت ترکمنستان فشار می‌آورند.

در اين رابطه همچنين گزارش می‌شود که کميته‌ی بانکداری سنای آمريکا در ۱۳ بهمن ۱۳۹۰جلسه‌ای برگزارمی‌کند. دربيانيه مشترک تيم جانسون سناتور حزب دمکرات و ريچارد شلبی سناتورحزب جمهوری‌خواه که به اين منظور منشر شده، آمده است «توان‌های ديپلماتيک، سياسی و به‌خصوص اقتصادی خود را بکار خواهيم برد، تا خطر روبه رشد ناشی از ادامه‌ی برنامه‌های هسته‌ای ايران را خنثی سازيم».

اعمال فشار‌های سياسی و بکارگيری اهرم‌های ديپلماتيک می‌تواند، صدور گاز ترکمنستان به ايران را نيز هدف قرار دهد. گفته می‌شود در صورت متوقف ماندن صدور گاز طبيعی ترکمنستان به ايران، اينبار نيز صدور گاز ايران به ترکيه به دليل نياز به تامين مصرف داخلی، قطع خواهد شد.

سکوت ترکمنستان درباره‌ی احتمال قطع صدور گاز به ايران

گزارش خبرگزاری رويترز تاکنون در رسانه‌های ترکمنستان انعکاس نيافته و مقام‌های اين کشور رسما آن را تکذيب يا تائيد نکره‌اند.

اما سفر مقام‌های آمريکائی و اروپايی به ترکمنستان اخيرا افزايش يافته است. از سوی ديگر حجم صادرات گاز ترکمنستان به چين نيز بيشتر شد.

بايمراد حاج محمداف، معاون اول نخست وزير ترکمنستان گفت که کشورش قصد دارد تا سال ۲۰۱۵ صادرات گاز خود را تا سقف ۶۰ ميليارد مترمکعب در سال افزايش دهد.

«قطع صدور گاز مغاير با قوانين بين‌الملل است»

با توجه به وضعيت کنونی، آيا ترکمنستان بارديگر شريان گاز خود به ايران را قطع خواهد کرد؟

دکترهومن پيمانی، رئيس بخش امنيت انرژی و جغرافيای سياسی انستيتوی مطالعات انرژی دانشگاه سنگاپور، به اين سئوال چنين پاسخ می‌دهد:«ترکمنستان بدون داشتن توجيه منطقی نمی‌تواند صدور گاز خود را به ايران قطع کند. اين عمل از نظر قوانين بين‌المللی و همچنين از نظر روابطی که با ايران دارد مورد قبول نيست. برای اين‌که ترکمنستان مناسباتش با ايران فقط محدود به صدور گاز نيست و از اين جهت بعيد است که ترکمنستان بخواهد در هوای سرد زمستان، مشکلاتی را برای ايران بوجود بياورد.»

اما ترکمنستان در سال ۲۰۰۷ با بروز سرمای زمستان صدور گاز خود را به ايران قطع کرد. اين کشور قصد داشت از اين طريق با فشار گذاشتن به ايران، قيمت گاز صادراتی خود را افزايش دهد. در آن زمان عليرغم اعتراض مقام‌های ايرانی، ترکمنستان گاز خود را به ايران نفروخت.

هومن پيمانی در اين رابطه چنين توضيح می‌دهد:«در حال حاضر هم امکان قطع صدور گاز ترکمنستان هست. اما اين اقدام پيامدهای ناخوشايندی برای اين کشور به‌بار خواهد آورد. ايران تنها کشوری است که ترکمنستان صادرات بين‌المللی خود از جمله پنبه را از آن طريق انجام می‌دهد و بزرگترين شريک تجاری ترکمنستان است، بنابراين قطع صدورگاز به ايران توجيه اقتصادی ندارد و به نفع منافع ملی اين کشورنيست.»

آقای پيمانی نتيجه می‌گيرد که قطع صدور گاز ترکمنستان به ايران بيشتر به ضرر اين کشور است و برای ترکمنستان پيامدهای سياسی، امنيتی بدنبال خواهد داشت.

«درصورت قطع صدور گاز، آمريکا بايد خسارت را بپردازد»

يک مقام وزارت نفت ترکمنستان که نخواست نامش فاش شود، به دويچه وله گفت:«ترکمنستان تصميمی در رابطه با قطع صدور گاز به ايران نگرفته است. قراردادی که ما با ايران انعقاد کرديم درازمدت است و زيرپاگذاشتن آن، اعتبار کشورما را در سطح بين‌الملل خدشه‌دارخواهد کرد.»

وی همچنين خاطرنشان کرد: «قطع صدور گاز ترکمنستان به ايران مشکلات فنی بوجود خواهد آورد. علاوه برآن، درآمد حاصله از فروش گاز به ايران از بين می‌رود و روی زندگی کارگران و کارمندان صنايع نفت نيز تاثيرمنفی خواهد گذاشت. اگر آمريکا از دولت ترکمنستان درخواست کند که صدور گاز ما قطع شود، بايد خسارت وارده به ترکمنستان را جبران کند.»

«ايران به ازای گاز به ما پول می‌دهد، چين کالا»

مقام وزارت نفت ترکمنستان تاکيد کرد که «دولت ترکمنستان با قطع صدور گاز موافقت نخواهد کرد. اين اقدام سبب خواهد شد که خريداران گاز ديگر به ما اعتماد نکنند.»

وی همچنين گفت: « حجم صادرات گازما به روسيه تا نصف تقليل يافته از سوی ديگرچين هم در ازای گازی ‌که صادر می‌‌کنيم کالا به ما تحويل می‌دهد. اما ايران درميان خريداران گاز ترکمنستان تنها کشوری است که با پول نقد آن را می‌پردازد و کشور ما شديدا به آن نياز دارد».

قطع صدور گاز و احتمال بحران در هر دو کشور

اين مقام وزارت نقت ترکمنستان در ادامه‌ی صحبت‌هايش، هشدار می‌دهد که قطع صدور گاز اين کشور به ايران با توجه به شرايط و اوضاع کنونی ترکمنستان می‌تواند برای اين کشورنيز بحران بوجود آورد.

در قياس با سال ۲۰۰۷ تاثير منفی قطع شدن صدور گاز ترکمنستان به ايران، اين بار به دليل افزايش حجم آن احتمالا بيشتر خواهد بود و شايد بازهم شاهد "بحران گازی" جديدی در کشور شويم. بحرانی که اين‌بار به عقيده‌ی کارشناسان علاوه بر ايران دامن ترکمنستان را نيز خواهد گرفت.

طاهر شيرمحمدی
تحريريه: فريد وحيدی