کلينتون آغاز غنی‌سازی اورانيوم در تأسيسات فردو را محکوم کرد، دويچه وله

آمريکا از ايران خواست که به فعاليت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانيوم در تأسيسات فردو خاتمه دهد و ادامه اين اقدام را نقض تعهدات بين‌المللی ايران خواند. روسيه ضمن ابراز نگرانی نسبت به «برداشتن گام‌های عجولانه» هشدار داد.

هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا روز سه‌شنبه (۱۰ ژانويه) به وقت محلی در بيانيه‌ای آغاز غنی‌سازی اورانيوم در تأسيسات فردو را محکوم کرد. وی در اين بيانيه تأکيد کرده که ايران هيچ توجيهی در اين زمينه ندارد و برداشتن اين گام‌ها ايران را به ساخت سلاح هسته‌‌ای نزديک‌تر می‌کند. کلينتون از ايران خواست که هر چه سريع‌تر به غنی‌سازی اورانيوم در تأسيسات فردو در قم خاتمه دهد و به تعهدات بين‌‌المللی خويش پايبند بماند.

"اتحاديه اروپا" نيز نسبت به آغاز غنی‌سازی اورانيوم در تأسيسات زيرزمينی "فردو" واکنشی شديد نشان داد و آن را "نقض" قطعنامه‌های شورای امنيت دانست. در همين راستا، نشستی که قرار بود آخر اين ماه درباره اقدامات تحريمی عليه ايران برگزار شود، يک هفته جلو افتاد و تاريخ ۲۳ ژانويه برای آن تعيين شد. احتمال می‌رود که تحريمات شديدتری عليه ايران وضع شود که صنعت نفت را نيز در بر گيرد.

علی اصغر سلطانيه، نماينده‌دائم ايران در "آژانس بين‌المللی انرژی اتمی"، واکنش قدرت‌های غربی به آغاز فعاليت غنی‌‌سازی اورانيوم در سايت فردو در نزديکی قم را "اغراق‌آميز و با انگيزه سياسی" خواند. وی ضمن تائيد فعاليت‌های غنی‌‌سازی اورانيوم در سايت يادشده گفت: «تمام فعاليت‌های هسته‌‌ای ايران، از جمله غنی‌‌سازی در نطنز و فردو تحت نظارت کامل آژانس با حضور بازرسان و دوربين‌های آژانس که به طور ۲۴ ساعته فعاليت می‌‌کنند، قرار دارد.» آژانس اتمی اين گفته مقامات ايرانی را تائيد کرده است.

"آژانس بين‌المللی انرژی اتمی" روز دوشنبه (۹ ژانويه) در اطلاعيه‌ای از اقدام ايران مبنی بر غنی‌سازی اورانيوم ۲۰ درصدی در تأسيسات فردو انتقاد کرد. قدرت‌های غربی از جمله آمريکا و آلمان اين اقدام را موجب شدت گرفتن مناقشه اتمی دانستند.

غرب ايران را متهم می‌کند که زير پوشش برنامه هسته‌ای، در جهت توليد بمب اتمی قدم بر می‌دارد. به نظر مقامات غربی، اورانيوم ۲۰ درصدی کاربرد دوگانه دارد، يعنی هم می‌تواند در مصارف توليد برق يا تحقيقات پزشکی به کار رود و هم در توليد بمب هسته‌ای. شورای امنيت سازمان ملل متحد تا کنون با تصويب ۴ قطعنامه ايران را از ادامه اين گونه فعاليت‌ها منع کرده است.

حمله نظامی؛ يک گزينه

ايالات متحده به ويژه به خاطر اسرائيل، يعنی مهم‌ترين متحد غرب در خاورميانه، نگران روند وقايع ايران است. مارک هيبس، از کارشناسان مؤسسه کارنگی در امور تقويت صلح، عقيده دارد: «اسرائيل به ايران هشدار داده است که برای متوقف ساختن فعاليت‌های هسته‌ای آن، از حمله نظامی به تأسيسات آن ابايی ندارد.» اين تحليل‌گر سياسی تصريح می‌کند که با طرح شدن امکان حمله نظامی «مناقشه هسته‌ای به طرف مرحله‌ای خطرناک پيش می‌رود.»

ايران از سويی فعاليت سايت فردو را بی‌اهميت جلوه می‌دهد و آمادگی خود را برای از سرگيری مذاکرات هسته‌ای، که از يک سال پيش قطع شده است، اعلام می‌کند، اما از سوی ديگر به تهديدات لفظی خود ادامه می‌دهد، با مانور نظامی در خليج فارس قدرت‌نمايی می‌کند و از احتمال مسدود کردن "تنگه هرمز" سخن می‌گويد.

مقامات رسمی ايران در آخرين اقدام سياسی خود عليه ايالات متحده، يک آمريکايی ايرانی‌تبار به نام امير ميرزای حکمتی را به اتهام جاسوسی برای سازمان اطلاعاتی امريکا (سيا) به اعدام محکوم کردند. ايران ماه گذشته يک هواپيمای بدون سرنشين را به نمايش گذاشت و پرواز آن بر فراز خاک ايران را اقدامی خصمانه از طرف آمريکا دانست.

"نگرانی" روسيه

منابع رسمی روسيه گفته‌اند که روند تحولات مربوط به مناقشه هسته‌ای ايران را "با نگرانی" دنبال می‌کنند. وزارت خارجه روسيه شامگاه سه‌شنبه (۱۰ ژانويه) در سايت اينترنتی خود ابراز تأسف کرد که ايران همچنان به خواسته‌های جامعه بين‌المللی بی‌توجهی می‌کند.

وزارت خارجه روسيه از تمام طرف‌های ذينفع در مناقشه هسته‌ای درخواست کرد که "از اقدامات شديد و عجولانه" پرهيز کنند و در عوض به از سرگيری گفت‌وگوهای "کشورهای ۵ به اضافه يک" با ايران کمک کنند. در اطلاعيه وزارت خارجه روسيه گفته می‌شود: «اميدوار هستيم که ايران به ضرورت همکاری نزديک با مقامات انرژی هسته‌ای توجه کند».

روسيه همچنان با تدابير شديدتر تحريمی عليه ايران مخالفت می‌کند و مايل است به همکاری‌های تجارتی خود با ايران ادامه دهد. به ياری روسيه، در تابستان گذشته نيروگاه هسته‌ای بوشهر در جنوب ايران گشايش يافت.

چين و ژاپن، خريداران مهم نفت ايران

دولت باراک اوباما به تلاش‌های خود برای به انزوا کشيدن ايران ادامه می‌دهد. روز سه‌شنبه (۱۰ ژانويه) تيموتی گايتنر وزير خزانه‌داری آمريکا، تلاش کرد مقامات چينی را به همکاری با قدرت‌های غربی در اقدامات تنبيهی عليه ايران قانع کند.

جمهوری خلق چين، که با وضع تحريم‌های شديدتر عليه ايران، مخالفت نشان داده، گفته است که مناقشه هسته‌ای ايران می‌تواند "پيامدهای فاجعه‌بار" داشته باشد. چين در حال حاضر خريدار بيش از يک پنجم از نفت خام ايران است.
چن ژيادونگ، يک ديپلمات چينی متخصص در مسائل خاورميانه در گفت‌وگويی با خبرگزاری رسمی کشورش گفت: «ما مصرانه از تمام کشورهای ذينفع می‌خواهيم از هر اقدامی که تنش‌های کنونی را به سوی شرايط جنگ ببرد، خودداری ورزند.» وی افزود: «اگر جنگی در اين منطقه روی دهد، نه تنها کشورهای منطقه را به کام خود می‌کشد، بلکه اقتصاد جهان را به بحرانی عميق فرو می‌برد.»

ژاپن نيز گفته است که از شدت‌گيری رويارويی "بسيار نگران" است. از سوی ژاپن نشانه‌های روشن‌تری از همراهی با غرب در اعلام اقدامات تحريمی عليه جمهوری اسلامی ديده می‌شود. کوشيرو گمبا، وزير خارجه ژاپن، در ديدار از کشورهای خليج فارس، ابراز اميدواری کرد که مجادله با ايران "از راه ديپلماتيک و به صورت صلح‌آميز" حل شود.

وزير خارجه ژاپن در گفت‌وگو با مقامات کشورهای توليدکننده نفت، درباره احتمال خريد نفت خام بيشتر از آنها برای جايگزينی نفت خام ايران رايزنی کرده است. ژاپن با خريد حدود ۱۴ درصد از نفت ايران، ۹ درصد از واردات نفتی خود را تأمين می‌کند.

عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترين توليدکننده نفت خام اوپک، از ظرفيت کامل برای افزايش توليد نفت خام برخوردار است. به همين دليل، از عربستان به عنوان مهم‌ترين گزينه برای پر کردن جای خالی ايران ياد می‌شود. عربستان تعهد کرده است در صورت کاهش عرضه نفت خام در بازار جهانی، از ظرفيت‌های توليد اضافی خود برای پر کردن اين خلاء بهره بگيرد.

اقتصاد ايران به صادرات نفت وابسته است و حدود ۶۰ درصد از درآمدهای دولت از اين راه تأمين می‌شود. جمهوری اسلامی برای مقابله با تحريم‌ها به اقدامات زيادی دست زده است، با وجود اين گفته می‌شود که پيامدهای فشار اقتصادی روز به روز آشکارتر می‌شود، برای نمونه پول رسمی ايران (ريال) در سه ماه گذشته يک سوم ارزش خود را از دست داده است.