نکات تازۀ گزارش آژانس در مورد برنامۀ اتمی ايران، راديو بين المللی فرانسه

فريد وهابی - سرانجام آخرين گزارش آژانس بين‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه منتشر شد و در اختيار اعضا شورای حکام اين آژانس قرار گرفت. از چندين هفته قبل گفته می‌شد که اين گزارش برای نخستين بار ادعا می‌کند که برنامۀ اتمی ايران يک وجه نظامی هم دارد. با اين حال، گزارش اخير مدارک کافی برای اثبات اين امر که ايران قصد ساخت يک بمب اتمی را دارد، ارائه نمی‌کند.

گزارشی که بالاخره روز چهارشنبه منتشر شد، چند نکتۀ تازه در بر دارد که می‌تواند سوءظن به ايران را بيشتر کند. با اينهمه، گزارش در بسياری موارد از عباراتی چون "احتمال" يا "به احتمال بسيار زياد" استفاده می‌کند و در اکثر موارد از لحن قاطعانه و اطمينان صد در صد پرهيز می‌نمايد.

نکات مهم‌تر گزارش را می‌توان چنين خلاصه کرد:
- طی سال‌های ٢٠٠٢و ٢٠٠٣ يک واحد محرمانه، تحت نام رمز "آماد" مسئوليت بخش احتمالاً نظامی برنامۀ اتمی ايران را به عهده داشته است. اين طرح زير نظر شخصی به نام محسن فخری‌زاده، و در دفتری که "دفتر ارکيده" نام داشته، اداره می‌شده است. احتمالاً دليل اين نام گذاری، قرار داشتن اين دفتر در کوچه‌ای به نام ارکيده بوده است.
- در پايان سال ٢٠٠٣ به اين دفتر دستور داده می‌شود که فعاليتش را متوقف کند. اما نکتۀ مهم گزارش آژانس در اينجاست که می‌گويد برخی از فعاليت‌هايی که قبلاً در چارچوب طرح آماد جريان داشت، دوباره از سر گرفته شده و آقای فخری‌زاده نقش سازمان‌دهندۀ اصلی را حفظ کرده است.
- آژانس اطلاع دارد که ايران از طريق شبکۀ مخفی منسوب به عبدالقديرخان پاکستانی، يک يا چند نقشۀ سلاح اتمی به دست آورده است. قبل از اين آژانس می‌پنداشت که ايران فقط نقشه‌های ابتدايی شبيه به آنچه که ليبی در سال ٢٠٠٣ کسب کرده بود، داشته، اما اينک متوجه شده که طرح‌های ايرانی بسيار پيچيده‌تر و پيشرفته‌تر بوده است.
- ايران چاشنی‌هايی ساخته است که به نام "EBW" معروف است. اين چاشنی‌ها تقريباً هيچ استفادۀ غير نظامی ندارد.
- در سال ٢٠٠٣، در نزديکی مريوان، ايران يک انفجار آزمايشی انجام داده است. در اين آزمايش، کپسول انفجاری به شکل يک نيم‌کره بوده که می‌تواند در کلاهک موشک‌ کاربرد داشته باشد. همچنين آژانس می‌داند که بعد از سال ٢٠٠٣، ايران اين نوع کپسول‌ها را آزمايش کرده است.
- آژانس اطلاع دارد که ايران در کاربرد موادی با قابليت بسيار بالای انفجار، از يک کارشناس روس کمک گرفته است.
- ايران آزمايش‌های موسوم يه "هيدرو ديناميک" انجام داده است. اين آزمايش‌ها برای اينست که کارآيی مواد انفجاری که فقط به شکل تئوريک امتحان شده، عملاً ثابت گردد. از نظر آژانس اين نوع داده‌ها، احتمال گسترش سلاح‌های اتمی را بسيار زياد می‌کند.
- ايران آزمايش‌هايی را با کپسول‌هايی انجام داده که محتوی مواد اتمی بوده‌اند. به نوشتۀ آژانس اين نوع انفجارها، می‌تواند واکنش‌های زنجيره‌ای، يا به عبارت ديگر انفجار اتمی ايجاد کند. آژانس حدس می‌زند که اين برنامه همچنان ادامه دارد.
- تحت نام رمز "پروژۀ ۱۱۱"، شش گروه مهندس ايرانی برای ساخت کلاهک موشک تلاش کرده‌اند. همۀ نشانه‌ها حاکی از آنست که اين کلاهک‌ها با هدف حمل بار اتمی طراحی شده است.
- آژانس احتمال می‌دهد که ايران برنامه‌ای را برای انجام يک انفجار اتمی آزمايشی آغاز کرده است.

با وجود همۀ اين مطالب، آژانس بين‌المللی انرژی اتمی مدرک قاطعی دال بر اين که ايران قصد ساخت يک بمب اتمی دارد، ارائه نمی‌کند.
مدارک و اطلاعات بدست آمده می‌توانند نشان دهند که ايران قصد دارد ابزار و دانش لازم برای ساخت سلاح اتمی را کسب کند، تا اگر زمانی رهبران سياسی تصميم به ساخت اين نوع سلاح بگيرند، امکان اجرای طرح در دسترس باشد.