افزايش بی‌سابقه زندانيان کشور، خبرآنلاين

جامعه > قضايی - مسئولان سازمان زندانهای کشور از تراکم فوق العاده زياد زندانيان در زندانهای کشور خبر می دهند و می گويند تعداد زندانيان، نسبت به سال گذشته، بيش از ۳۵ درصد افزايش يافته. آنها می گويند متوسط جهانی حضور شهروندان در زندان، ۱۲۳ نفر در هر يکصدهزار نفر است، در حالی که آمار نشان می دهد در برخی استانهای ايران، تعداد زندانيان بيش از سه برابر، حد معمول در جهان است.

اميد سليمی بنی :مسئولان سازمان زندانهای کشور از تراکم فوق العاده زياد زندانيان در زندانهای کشور خبر می دهند و می گويند تعداد زندانيان، نسبت به سال گذشته، بيش از ۳۵ درصد افزايش يافته. آنها می گويند متوسط جهانی حضور شهروندان در زندان، ۱۲۳ نفر در هر يکصدهزار نفر است، در حالی که آمار نشان می دهد در برخی استانهای ايران، تعداد زندانيان بيش از سه برابر، حد معمول در جهان است.

به طور مثال، استان خراسان جنوبی که دارای بيشترين تراکم زندانی در کشور است، در مردادماه امسال، به ازای هر صدهزار خراسانی، ۴۱۰ نفر را در بند ديد.

آماری که روز به روز بالا می رود
يکی از مقامات سازمان زندانها درباره آخرين آمار تعداد زندانيان کشور، می گويد: تا پايان ماه گذشته بيش از ۲۰۴ هزار نفر در زندانهای کشور محبوس بودند.

بنا به اظهارات محمد علی زنجيره ای، معاون توسعه مديريت و منابع سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمينی و تربيتی کشور، آمار کل زندانيان کشور نسبت به سال قبل افزايش ۳۵ درصدی را نشان می‌دهد.

اين در حالی است که آمارهای رسمی نشان می دهد در نيمه نسخت سال ۸۹، تعداد زندانيان به طور مداوم در حال افزايش بوده است. زندانيان ايران از نزديک به ۱۸۲ هزار نفر در فروردين امسال، به ۱۸۶ هزار و ۴۸۵ نفر در ارديبهشت و نزديک به ۱۹۴ هزار نفر در خرداد افزايش يافته اند. مقامات امور زندانيان کشور می گويند در تير ۸۹، نزديک به ۲۰۰ هزار نفر در زندانهای کشور، از ديدار خانواده محروم بوده اند و اين ميزان با نزديک به ۴ هزار نفر افزايش در مردادماه امسال به ۲۰۴ هزار و ۳۶۵ نفر رسيده است.

اين در حالی است که ماه های مختلف در سال گذشته، شاهد کاهش و افزايش دوره ای زندانيان بوده، به طور مثال ماه های خرداد، تير و مرداد سال گذشته، افراد کمتری نسبت به ارديبهشت ماه، شب را زير سقف زندان خوابيده بودند.

با اين همه به نظر می رسد آمار ورودی به زندانهای کشور نسبت به خروجی افراد از محبس، پيشی گرفته و با توجه به روند موجود، شايد پيش بينی آينده ای با مشکلات فراوان برای زندانيان و زندانبانان، چندان سخت نباشد.

زندان يک دو شبه
با وجودی که مقامات ارشد زندانبانی می گويند زندان برای جامعه و حاکميت يک ضرورت است، با اين وجود از آرای زندانهای کوتاه مدت که توسط برخی قضات صادر می شود، ابراز نارضايتی می کنند. به عنوان مثال، غلامحسين اسماعيلی رئيس سازمان زندانها در يکی از جلسات استانی در حضور همکاران خود گفته بود: "از ضرورت (زندان) بايد در حد ضرورت استفاده شود و به اين معنی نيست که به عنوان قاضی قلم در دست ما است بسياری از متهمين را يکی دو شب به زندان بفرستيم چراکه زندان محل اصلاح وتربيت است و برنامه دارد."

اين مقام ارشد قضايی در ادامه سخنان خود از قضات خواسته بود يا زندانيان را به زندان نفرستند و يا برای آنها مدت زمانی بيش از ۶ ماه حبس را در نظر بگيرند تا اقداماتی که به تعبير وی "برنامه برای اصلاح و تربيت" زندان است، تاثيرگذار شود. اسماعيلی در ادامه انتقاد خود از نحوه صدور آرای حبسهای کوتاه مدت گفته بود: "اصلاح و تربيت زندذانی منوط به اين است که حداقل ۶ ماه در زندان بماند و يک شب و دوشب نه تنها اثر تربيتی ندارد بلکه افزايش زندانها را در پی دارد لذا از ضرورت زندان بايد در حد ضرورت استفاده شود."

همچنين غلامحسين اسماعيلی در نخستين همايش روسای حوزه‌های قضايی دادگستری استان اصفهان با اشاره به افزايش زندانيان در کشور، گفته بود: "بازداشت‌های مکرر يک فرد به جرم اعتياد نيز به اين وضعيت دامن‌زده که صحيح نيست و با سياست کاهش جمعيت کيفری نيز که سياست مصوب نظام است، منافات دارد."

مواد مخدر، عامل اول ورود به زندان
با وجود تصويب و اجرای قوانين سختگيرانه زيادی که در رابطه با توليد، قاچاق، فروش، نگهداری و مصرف مواد مخدر در کشور وجود دارد، باز هم جرايم مربوط به مواد افيونی، بيشترين ميزان ورودی به زندانها را تشکيل می دهد.

نفوذ اين مواد در جامعه و حتی داخل زندان به قدری است که سخنگوی تازه منصوب شده قوه قضائيه در اولين کنفرانس مطبوعاتی خود، قسمتی از سخنانش را درباره مواد مخدر در زندانها، اختصاص داد. غلامحسين محسنی اژه ای در پاسخ سوال خبرنگاری درباره وجود مواد مخدر در زندان‌ها، می گويد: "رد نمی‌کنم که مواد مخدر داخل زندان‌ها وجود دارد. من از روزهای اول که دادستان کل کشور شدم نامه‌ای به رييس سازمان زندان‌ها نوشتم و گفتم حتی اگر نياز به هزينه‌ی بالايی داشته باشد نبايد اجازه دهيم مواد داخل زندان برود. البته الان اقداماتی انجام شده، دستگاهی خريداری شده تا بتوانند از طريق آن کنترل بيشتری انجام دهند."

اين در حالی است که از سوی مقامات زندانها بارها اعلام شده است جرايم مواد مخدری، بيش از ۵۰ درصد پرونده های ورودی به زندانها را ساخته است. به گفته رئيس سازمان زندانها، حدود ۲۰ درصد زندانيان، پس از طی دوران مجازات خود، بار ديگر به زندان بار می گردند. هر چند به گفته وی درصد بسياری از افراد در "دروان بازگشت به زندان" به صورت کوتاه و در حد چند روز به زندان می روند.

با اين همه، آمارها نشان می دهد حضور زندانيان مالی، به خصوص محکومان به پرداخت ديه، نسبت به سال گذشته در زندانها بسيار کمتر شده است. جولايی، رئيس ستاد ديه کشور در اين باره می گويد: "با تصويب قانون جديد بيمه شخص ثالث که از آن به عنوان وثيقه استفاده خواهد شد، ميزان ورودی زندانيان بدهکار ديه به زندانها بسيار کم خواهد شد."

وی همچنين با اشاره به آمار زندانيهای تصادفات می گويد: "در ۶ ماه اول سال ۸۷، حدود ۹ هزار نفر به دليل تصادف وارد شدند ولی بعد از تصويب اين قانون در مدت زمان ۲۲ ماه بعد از آن، فقط يک هزار نفر روانه زندان شده اند." به بيان ديگر، ميزان ورودی زندانيهای تصادفی ئو محکوم به پرداخت ديه، در دو سال گذشته، از سالانه ۱۸ هزار نفر به سالی ۵۰۰ نفر رسيده، يعنی کمتر از ۳ درصد قبل.

سرانه زندانی، چند برابر معمول جهان
ولی با وجود تصويب قوانينی که باعث می شد حضور زندانيان در پشت ميله ها، کمتر و کمتر شود، عملا وضعيت زندانهای ايران، مطلوب نشده است. به گفته رئيس سازمان زندانها نرخ متوسط زندانی در جهان ۱۳۲ زندانی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است. در حالی که اين ميزان در برخی استانهای کشور به بالای ۴۰۰ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر رسيده، يعنی بيش از ۳ برابر استاندارد زندانيان در جهان.

آمار رسمی می گويد استانهای خراسان جنوبی با ۴۱۰ زندانی در هر ۱۰۰ هزار جمعيت، بالاترين نرخ محبوسين کشور را دارد. پس از آن استان همجوارش يعنی خراسان رضوی با ۳۹۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار شهروند و در رتبه سوم نيز استان قم با ۳۹۱ هزار زندانی در ۱۰۰ هزار شهروند، قرار گرفته. با وجود اين، استانهايی مانند چهارمحال و بختياری دارای سرانه زندانی اندکی است که البته هنوز با نرخ معمول زندانيان در جهان، فاصله دارد. شهرکرد با داشتن ۱۳۷ زندانی در هر ۱۰۰ هزار جمعيت، کمترين شهر زندانی پرور کشور است.

با اين وجود، آمارهای ارائه شده از سوی مقامات ارشد زندان در ايران، متفاوت است. اسماعيلی، رئيس سازمان زندانها، ميزان حضور افراد در زندانها را ۳۴۸ زندانی در هر ۱۰۰ هزار زندانی اعلام کرده، در حالی که محمدعلی زنجيره ای، معاون توسعه مديريت و منابع سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمينی و تربيتی کشور اين شاخص را در ايران ۲۷۱ نفر عنوان کرده، اکنون اگر اين ميزان ۳۴۸ يا ۲۷۱ نفر در صدهزار نفر باشد، تفاوتی نمی کند، زيرا وضعيت زندانهای ايران، مدتهاست از خط قرمز عبور کرده. اين را می توان به خوبی از سخنان مقامات ارشد زندان نتيجه گيری نمود، زيرا آنها می گويند تراکم جمعيت در برخی زندانهای ايران از ۳۰۰ درصد نيز عبور کرده است.

اسماعيلی رئيس سازمان زندانها با بيان اينکه ظرفيت ندامتگاه های کشور حدود ۸۰ هزار نفر است، می گويد: "تراکم در زندانها از ۲۰ تا ۳۰۰ درصد است و جمعيت حاضر در ندامتگاه ها بيش از ظرفيت اسمی است." بنابراين، برای ۱۶۴ هزار نفر زندانی اضافه بر ظرفيت زندانها، هيچ امکانی در نظر گرفته نشده. يعنی اين زندانيها، سربار ۸۰ هزار زندانی ای هستند که بودجه و امکانات از سوی قوه قضائيه برای نگهداری آنها، پيش بينی شده. پس بيراه نيست اگر در زندانها، مواردی مانند شيوع مواد مخدر، بيماريهای واگير مانند ايدز و هپاتيت، به وفور مشاهده شود.