سايه ايران بر انتخابات برزيل، تهران امروز

آيا اقدامات اخير دولت داسيلوا در راستاي خنثي كردن تبليغات رقبا بوده است؟

مجتبي نجفي - روزنامه تهران امروز

شايد ساليان پيش اين جمله كه ايران در تعيين سرنوشت انتخابات برزيل نقش تعيين كننده‌اي دارد بسيار عجيب و باور نكردني بود اما حضور موثر برزيل در پرونده هسته‌اي كشورمان و سفرهاي متقابل احمدي‌نژاد و داسيلوا روساي جمهور دو كشور اكنون نام ايران را در مبارزات انتخاباتي برزيل برجسته كرده است. خبرگزاري‌هاي مختلف به طرح نام ايران در اين انتخابات حساس اشاره كرده‌اند.

انتخاباتي كه قرار است برزيل را بعد از پايان رياست‌جمهوري لولا با چهره‌اي جديد آشنا كند. لولا داسيلوا رئيس‌جمهور چپ‌گرا كه از سال 2002 تا 2010 رهبري اين كشور را بر عهده گرفته است همچنان در اوج محبوبيت قرار دارد. برزيل دوران داسيلوا مسير توسعه را با شتاب فراواني طي كرد. طرح‌هاي وي براي فقرزدايي از برزيل با موفقيت اجرا شدند. ميزان مشاركت برزيل در تجارت جهاني به طرز قابل توجهي افزايش يافت. قدرت برزيل در عرصه‌هاي مختلف باعث شده اين كشور خواستار حق وتو در شوراي امنيت نيز شود. لولا خود فقيرزاده‌اي بود كه در شرايطي ويژه مراحل موفقيت را يك به يك طي كرد و دوران رياست‌جمهوري‌اش را به ريشه كني فقر اختصاص داد.

در سال 2009 محبوبيت او ميان مردم برزيل 80 درصد گزارش شده است و اين موضوع نشان مي‌دهد كه رئيس‌جمهور برزيل از چه پايگاه مردمي بر خوردار است. او با همين اعتبار خود بود كه چريك سابق ديلما روسف كه ساليان طولاني زندان را نيز تجربه كرده است انتخاب كرد. اقتصاد دان 62 ساله كه رئيس دفتري رئيس‌جمهور و وزارت انرژي لولا را در كارنامه خود دارد بايد در مسيري گام بردارد كه از سال 2002 رئيس‌جمهور برزيل در آن قدم گذاشت. مسيري كه مي‌توان اكنون آن را توسعه برزيل با اتكا به بازار آزاد و با محوريت عدالت اجتماعي نام نهاد.

به همين دليل بود كه روسف كانديداي حزب كارگران در نخستين سخنراني‌اش از مسير بي‌بازگشت برزيل در راه رسيدن به عدالت اجتماعي و توسعه و استقرار نهادهاي دموكراتيك براي بناي دموكراسي نوپا اما محكم و استوار سخن گفت. روسف بايد از ميراث داسيلوا هم نفع ببرد و هم بايد پاسخگو باشد. به همين دليل است كه رقباي وي كه چندان نمي‌توانند به كارنامه داسيلوا در عرصه داخلي ايراد قابل توجهي بگيرند به سياست خارجي وي روي آورده‌اند تا از اين طريق نظر افكار عمومي برزيل را نسبت به لولا داسيلوا و جانشينانش منحرف كنند. پرونده هسته‌اي ايران و ارتباط نزديك ميان تهران و برازيليا خود سوژه مناسبي براي اجراي اين پروژه است. به خصوص اينكه در حال حاضر دو پرونده ايراني در كانون توجه رسانه‌هاي مختلف جهاني قرار دارند.

پرونده نخست مربوط به برنامه هسته‌اي كشورمان و تحريم‌هاي اعمال شده در چند ماه اخير است و پرونده دوم مربوط به مسائل حقوق بشري به خصوص موضوع محكوم شدن يك زن ايراني به سنگسار. اين خبرها به دستاويزي براي رقباي ديلما روسف تبديل شده تا از طريق كوبيدن لولا داسيلوا و محكوميت ايران مسير رسيدن خانم چريك را به كاخ رياست‌جمهوري با مشكلات عديده‌اي روبه‌رو كنند. بر همين مبناست كه «خوزه سرا» كانديداي حزب سوسيال دموكرات كه به محافظه كاران برزيل نزديك است آشكارا در ميتينگ‌هاي انتخاباتي‌اش از رابطه گرم ايران و برزيل انتقاد مي‌كند. او همان اتهاماتي را در مورد حقوق بشر به ايران منتسب مي‌كند كه ساليان طولاني غرب مطرح كرده است.

خوزه سرا مدعي است كه گفتمانش حقوق بشري است و بر اساس اين گفتمان روابط ايران و برزيل را رد مي‌كند. وي و حاميانش با برجسته كردن برخي از خبرها از جمله حكم سنگسار زن ايراني در راستاي القاي اين نكته به راي دهندگان برزيلي هستند كه حزب كارگران برزيل و شخص لولا داسيلوا به مسئله حقوق بشر توجهي ندارند. اين در حالي است كه اختلاف ديلما روسف با رقيب انتخاباتي‌اش چندان قابل توجه نيست. در حالي كه برخي نظر سنجي‌ها از رقابتي پاياپاي ميان خوزه سرا و ديلما روسف خبر داده‌اند؛ برخي ديگر از پيشتازي پنج درصدي كانديداي مورد حمايت داسيلوا خبر داده اند. به همين دليل محافظه كاران قصد دارند با تبليغات فراوان حول محور حكم سنگسار و بدنام كردن دولت ايران اين فاصله را جبران كنند. قبلا نيز برخي از تحليلگران از برنامه‌ريزي رسانه‌هاي غربي براي شكست حزب داسيلوا در انتخابات رياست‌جمهوري خبر داده بودند. از سوي ديگر پرونده هسته‌اي ايران و حمايت از ايران در اين پرونده حساس به دستاويز ي براي مخالفان داسيلوا تبديل شده تا حزب كارگران را بيشتر در معرض اتهام قرار دهند. به همين دليل است كه روسف مجبور است در مورد رابطه نزديك ايران و برزيل و حضور برازيليا در پرونده هسته‌اي توضيح دهد. او نقش فعال داسيلوا را در اين پرونده راهكاري براي جلوگيري از بروز جنگ در خاور ميانه مي‌داند و از رابطه با تمام كشورهاي جهان از جمله ايران دفاع مي‌كند.

نشانه‌هايي مشكوك از دولت برزيل

اما در طول هفته اخير دو خبر از برزيل در مورد تحولات ايران منتشر شده كه نشان مي‌دهد دولت برزيل براي خنثي سازي تبليغات رقباي خود بيكار ننشسته است. نخستين خبر مربوط به درخواست برازيليا براي پناهندگي زن ايراني محكوم به سنگسار است. در حالي كه معمولا برزيل در تحولات مربوط به حقوق بشر چندان خبرساز نيست در خواست رسمي دولت برزيل از ايران همه را شوكه كرد. خبر دوم امضاي تحريم‌هاي

ضد‌ايراني شوراي امنيت سازمان ملل متحد از سوي برزيل بود. هر چند كه ابوالفضل ظهره وند معاون رسانه‌اي دبير خانه شوراي عالي امنيت ملي اين اقدام برزيل را يك رويه قانوني متداول مي‌داند اما به نظر مي‌رسد كه با تبليغات مخالفان داسيلوا در مورد حضور برزيل در پرونده هسته‌اي ايران بي‌ارتباط نيست. در حالي كه دو ماه ديگر تا برگزاري انتخابات برزيل باقي مانده است اكنون اين پرسش مطرح شده است آيا ايران مي‌تواند رئيس‌جمهور بعدي برزيل را به مردم اين كشور معرفي كند؟