شَرمُ الْشِيخ!! عبدالعلی بازرگان

سال‌ها بود که هر وقت نام اين شهر ساحلی مصر (در دهانه خليج عقبه که شانزده سالی در اشغال دولت غاصب اسرائيل بود) را از اخبار سياسی می‌شنيدم، از خود سؤال می‌کردم؛ "شرم الشيخ" يعنی چه!؟ از بی شرمی شيخی شهادت می‌دهد يا از ضرورت شرم برای شيوخ!؟ البته اعراب کلمه "حياء" را که معادل "شرم" در زبان فارسی است به کار می‌برند وکلمه شرم در زبان عربی به خليج، يا قسمت گود دريا گفته می‌شود.

اما ترکيب اين دوکلمه فارسی و عربی هميشه مرا به فکر می‌انداخت، تا اين که با شنيدن خطبه‌های نماز جمعه وحدت آفرين!! اين هفته تهران و برخی شهرها ديدم چه ترکيب مناسبی بين کلمات دو زبان انجام شده است!

انتظار مردم ازفقيهانی که سال‌ها درس اخلاق خوانده و ديگران را به خويشتن داری و تقوای الهی اندرز داده‌اند، به مراتب بيش از کسانی است که هرگز ادعای ارتباط با عوالم غيب و نمايندگی ولايت و فقاهت نکرده‌اند.

کسانی که عمری فقه و اصول خوانده و با مبانی قضای اسلامی آشنا شده‌اند بايد بهتر بدانند وارد کردن اتهاماتی از قبيل: مرتد، مفسد فی‌الارض، منافق، محارب، جاسوس بيگانه و ... به کسانی که مطالباتی جز در چارچوب شرع و قانون اساسی ندارند چه عوارض عاقبت سوزی در آخرت خواهد داشت.

به کار بردن عناوين زشتی همچون: بزغاله، گوساله، دلقک، الکی، رقاص، اراذل و اوباش توسط کسانی که خود را در مقام مرجع و مفتی دينی قرار داده‌اند و نهی بسيار شديد سوره اخلاقی "حجرات" را از به کاربردن چنين القابی شنيده‌اند:
(....وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ) بسيار حيرت‌آور است!

نام "احمد" را که "رحمة للعالمين" وموصوف به وصف الهی "انک لعلی خلق عظيم" (تو براخلاق عظيمی تکيه داری) بود نبايد با "غليظ القلب" بودن خود و رد کردن تلاش‌های مشفقان برای وحدت و آشتی ملی لکه‌دار کرد؛ و نام"جنتی" را با تقاضای اَشد مجازات برای خادمين راستين ملت و تقاضای تعجيل دراعدام آنها نبايد نزد خالق و خلقش "جهنمی" نمود!

معنای "علم الهدی" پرچم هدايت است، شما که مخالفينتان را بزغاله و گوساله و ابن‌ملجم می‌خوانيد، از کدام آبشخور هدايتی تبعيت می‌کنيد؟ از کدام سنت و سيره‌ای از رسولۖ و خاندانش چنين آموزه‌هائی را فرا گرفته‌ايد!؟ حداقل از امامی که درآستان شهرش چنين خطبه‌های تفرقه افکنی ايراد می‌کنيد شرم کنيد. او که نامش "رضا" بود، در حياتش از دشنام دهندگان راضی نبود.

نام "ايمانی" در شهری که شهره به شعر و ادب است، انتظار"مؤمن" و مؤدب بودن بيشتری می‌طلبد. لازمه ايمان، در حريم "امن" بودن ديگران از دست و زبان مؤمن است. در کدام متن ايمانی به کاربردن القاب: رقاص، دلقک، الکلی و... را در خطبه نماز جمعه از علائم ايمان شمرده‌اند!؟

شگفت اين که خطيبان جمعه‌ای که مردم را به برادر کشی و جنگ داخلی تشويق می‌کنند، همگی در لفظ نام‌های نيکوئی دارند. اما در روزگاری که به تعبير امام علی(ع) اسلام پوستين وارونه پوشيده می‌شود، اسامی نيز از مُسَمی‌ها تهی می‌گردند.

شايسته است از همان امامی که ولايتش را دستاويز توليت‌های تماميت طلبانه خويش قرار داده‌اند چند فرازی درباره حياء (همان شرم الشيخ) نقل کنيم:

هرکه خطايش افزون ترشود، شرم و آزرمش کمتر شود و هر که شرمش کمتر گردد، پارسائی‌اش کمتر شود و هرکه پارسائی‌اش کمتر گردد، قلبش بميرد و هرکه قلبش بميرد به دوزخ داخل گردد، و هرکس به عيب‌های مردم بنگرد و آنها را ناخوش دارد ولی خود مرتکب آنها گردد بی ترديد احمق است.
(حکمت ۳۴۱نهج البلاغه)

از جمله ضوابطی که امام علی(ع) درمنشور حکومتی خود (معروف به عهدنامه مالک اشتر) دربيان ضوابط ضروری برای گزينش کارگزاران حکومتی ذکر کرده‌اند، يکی هم داشتن شرم و حياء و تجربه است، چه نيکو آن فرزانه مرد حکيم می‌دانست کارگزاران حکومت اگر شرم و حياء نداشته باشند کشور را به هلاکت می‌برند:

کارگزارانت را ازميان اهل تجربه و شرم برگزين و از خانواده‌های صالح، از آنها که در اسلام پيشتاز(نه ارتجاعی) سابقه دارند. اينان به "اخلاق" شايسته‌ترند و آبرويشان پاک‌تراست، کمتر در طمع‌کاری هستند و بيشتر به سرانجام کارها می‌نگرند.

عبدالعلی بازرگان
۱۰ ديماه ۱۳۸۸